Lemmingen zijn kleine knaagdieren die rond de poolcirkel op de tundra leven. Net zoals andere knaagdieren planten ze zich net zo lang voort totdat een groot deel door roofdieren of voedseltekort omkomt, waarna het hele verhaal opnieuw begint. In de Middeleeuwen zag men om de paar jaar enorme hoeveelheden lemmingen voorbijkomen, waarvan niemand wist waar ze vandaan kwamen. Nou ja niemand behalve de aardrijkskundige Zeigler van Straatsburg dan. Die beschreef rond 1530 hoe de lemmingen tijdens herfststormen spontaan uit de lucht vielen, waarna ze in de lente doodgingen als het nieuwe gras opkwam.
Waar komen lemmingen vandaan?
Dat lemmingen spontaan in een storm ontstaan, klinkt ons tegenwoordig ietwat vreemd in de oren en de Deense arts Ole Worm deelde die gedachte. Hij was dan ook degene die in de 17e eeuw er achter kwam dat lemmingen gewoon knaagdieren waren en geen bovennatuurlijke beesten. Ole was sowieso nogal van het doorprikken van mythes en legenden. Hij bewees namelijk dat de eenhoorn niet bestond en dat de hoorns die zogenaamd bij de eenhoorn hoorden in werkelijkheid van een kleine walvis, de narwal, afkomstig waren. De mythe dat de hoorns van eenhoorns tegen vergiftiging beschermden, hield hij echter juist in stand. Hij ging er namelijk vanuit dat de hoorns van de narwal diezelfde eigenschap zouden hebben. Om dat te bewijzen vergiftigde hij enkele huisdieren, om ze met de vermalen narwal hoorn weer beter te maken. Waarschijnlijk gebruikte hij een nogal slap gif, want geen van z’n huisdieren overleed, wat Ole overtuigde van de beschermende eigenschappen van Narwalhoorn.
Disney is niet zo onschuldig als het lijkt…
Alhoewel we tegenwoordig weten dat de lemming niet zomaar uit de lucht komt vallen, bestaat er nog wel het geloof dat lemmingen om de zoveel tijd met z’n allen van een klif afspringen, een wisse dood tegemoet. Dit geloof berust echter ook op een fabeltje en wel een fabeltje dat de wereld in is geholpen door Walt Disney. Voor hun Oscarwinnende documentaire White Wilderness maakte de filmcrew namelijk een ronddraaiend platform bij een rivier waar ze de lemmingen in duwden. Die vielen vervolgens in de rivier, waar ze verdronken nadat ze waren gefilmd tijdens hun val.
Schapen doen wel aan massa-suicide
Lemmingen hebben dus een onterechte reputatie dat ze slaafs achter elkaar aan hun dood tegemoet gaan. Volgens de New York Daily News zijn schapen de echte lemmingen. In dit artikel valt namelijk te lezen hoe in 2010 de Turkse schaapsherder Mejmet Gana zijn kudde van 51 schapen verloor, nadat ze een voor een van een klif sprongen. Overigens is het mogelijk dat dit slechts voor Turkse schapen geldt, want de enige andere gelegenheid dat een kudde schapen massaal van een klif afsprong speelde zich ook af in Turkije. In 2005 besloot een schaap namelijk van een klif te springen, waarna de rest van de 1500 schapen in de kudde zijn of haar voorbeeld volgde. Omdat de afgrond slechts 15 meter diep was overleefden in dit geval rond de 1000 schapen de val omdat de eerste 500 een mooi gespreid bedje hadden gevormd.
Misschien dat Walt Disney de volgende keer een mooie documentaire over Turkse schapen kan maken?
