Zweden is in tegenstelling tot Nederland geen lid van de NAVO. Na de tweede wereldoorlog besloot Zweden om neutraal te blijven in het geval van een conflict. Het lidmaatschap van de NAVO past daar uiteraard niet bij. Zoals in het verleden is gebleken, kan een land wel zelf besluiten dat het neutraal is, maar dat moet dan ook nog wel gerespecteerd worden door anderen. Het hebben van een sterk leger helpt daar uiteraard bij. Een ander land bedenkt zich wel twee keer voor het je aanvalt als je militair je mannetje staat.
Het land waar Zweden het meest van te vrezen heeft is traditiegetrouw Rusland, dat een vloot heeft gestationeerd aan de Baltische zee. Deze vloot heeft er een handje van om net iets te dicht bij Zweden in de buurt te komen.
Whisky on the rocks
In 1981 leidde dat tot een diplomatiek incident. Toen liep er een Russische onderzeeër aan de grond binnen de territoriale wateren van Zweden. Het ging om de U-137 van de Whisky-klasse. Waarschijnlijk niet geheel toevallig gebeurde dit om de hoek van een belangrijke Zweedse basis. Zweden ging er vanuit dat de duikboot met een spionagemissie bezig was, terwijl de Russen beweerden dat de duikboot vanwege tegenslag uit koers was geraakt. Het gebeuren werd om begrijpelijke redenen bekend onder de naam het Whisky on the rocks-incident
Nadat Zweden officieel protest had aangetekend, werd de duikboot door Zweedse schepen vlot getrokken en naar open zee gesleept. Voordat dit gebeurde kwamen de Zweden er in het geheim, via gammastralings-spectroscopie, achter dat er waarschijnlijk Uranium-238 in de duikboot zat. Dat betekende dat er zich een of meerdere nucleaire wapens in de duikboot bevonden. Uranium-238 wordt namelijk gebruikt als onderdeel van bepaalde nucleaire wapens zoals bijvoorbeeld de Castle Bravo bom.
Vreemde geluiden
Naar aanleiding van dit incident zakte het vertrouwen in de goede bedoelingen van de Russen tot een dieptepunt. Toen de Zweden binnen een jaar allerlei vreemde akoestische signalen begonnen op te pikken, vergezeld van kleine bubbels aan de oppervlakte, waren zij er dan ook van overtuigd dat Rusland weer spionageduikboten had gestuurd. In 1982 stuurde Zweden verschillende schepen, helikopters en eigen onderzeeërs om de bron van het signaal te onderscheppen. Een zoektocht van maar liefst een maand leverde echter niets op. De Russen bleven ondertussen bij hoog en bij laag beweren dat zij niks te zoeken hadden in de territoriale wateren van Zweden.
Ondanks de ontkenning van de Russen bleven de Zweden jarenlang signalen oppikken zonder dat ze de bron konden vinden. Zelfs na de koude oorlog hielden de signalen niet op. Een boze brief van de Zweedse premier aan Boris Jeltsin zette ook geen zoden aan de dijk, want de Russen bleven maar ontkennen.
Cavitatie de oorzaak?
In het begin van de jaren 90 bleek uit onderzoek dat een van de geluiden die de Zweden oppikten veroorzaakt werd door het cavitatie-effect. Door het snelle ronddraaien van een scheepsschroef treedt er een drukverschil op rond de bladen van de schroef. Hier ontstaan kleine bubbeltjes, die naar boven bewegen en geluid van een bepaalde frequentie veroorzaken. Verschillen in de grootte van de schroef en de snelheid van de omwentelingen zorgen voor een verschillende geluiden.
Toevallig leeft in de Zweedse wateren het kleine roofdier de nerts, bekend van de bontjassen en recent van een nieuwe Corona variant. Het geluid wat de nerts maakt als hij in de Baltische zee van het ene eiland naar het andere eiland zwemt lijkt precies op het geluid van het cavitatie-effect van bepaalde scheepsschroeven.
Zou het dus ook kunnen dat er een andere bron zou zijn van de andere geluiden en bubbels die de Zweden hoorden?
Of toch haring…
Pas in 1996 kwamen de Zweden achter de ware aard van de signalen. In dat jaar werd Magnus Wahlberg, voor zover we weten geen familie van Marky Mark, gevraagd om te onderzoeken of dat het geval was. Magnus is een bioloog en hij kreeg als eerste burger de geluiden te horen die de Zweedse marine voor Russische onderzeeërs hield. Magnus vertelde later in een Tedtalk dat het hem deed denken aan het bakken van eieren met spek.
Na enige overpeinzing over welke dieren er voorkwamen in de Baltische zee en een serie experimenten kwam Magnus er achter dat haring wel eens de schuldige zou kunnen zijn. Als een van de weinige zeevissen heeft de haring een zwemblaas die verbonden is aan de anale buis. Als de haring in paniek raakt dan wordt er via de zwemblaas wat gas naar buiten gepompt. Wahlberg kocht wat haring, kneep in de zwemblaas en nam het geluid op. Het bleek precies overeen te komen met de geluiden die de Zweden al die tijd voor Russische onderzeeërs hadden gehouden.
