Tag: rusland

Categories
Geschiedenis

Henk Sneevliet, de onbekende communist

Henk, met baard, zit gezellig naast Lenin

De jonge jaren

Henk Sneevliet is tegenwoordig in Amsterdam bekend van de straat en metrohalte die naar hem genoemd zijn. Er zijn echter maar weinig mensen van op de hoogte dat Sneevliet een zeer vooraanstaand, internationaal communist was.

Geboren in 1883 in bittere armoe, kwam hij begin 20ste eeuw terecht bij de Nederlandse spoorwegen. Daar kwam hij in aanraking met de ideeën van Karl Marx, waar hij duidelijk van gecharmeerd raakte. In 1903 was Sneevliet dan ook betrokken bij de grote spoorwegstaking.

Deze staking had tot doel om te voorkomen dat overheidspersoneel niet meer mocht staken, waar 2 spoedwetten voor zouden zorgen. Het leger werd vervolgens ingezet om de staking te breken en de wetten werden aangenomen. Tot 1980 was het dan ook wettelijk verboden voor spoorwegpersoneel om te staken. Niet alleen de wetten werden aangenomen, maar ook enkele duizenden spoorwerkers werden ontslagen. De grote staking had dan ook precies niets opgeleverd.

Internationale omzwervingen

Alhoewel de staking tot niets had geleid, kreeg Sneevliet toch de smaak te pakken en vertrok hij naar Indonesië om daar de lokale communistische partij op te richten. Naast zijn communistische denkbeelden maakte Sneevliet zich ook sterk voor Indische onafhankelijkheid. De koloniale autoriteiten zaten daar uiteraard niet op te wachten. In 1918 werd hij dan ook Nederlandsch Indië uitgezet.

Inmiddels had zich in Rusland de Bolsjewistische revolutie voltrokken. Lenin verzocht Sneevliet of hij met z’n Aziatische ervaring niet kon helpen om het communisme naar China te brengen. Zo gezegd zo gedaan en als afgezant van het internationale communisme was Sneevliet dan ook aanwezig in een huis in Shanghai toen daar de Chinese communistische partij werd opgericht. Een van de 12 andere aanwezigen was Mao Zedong, toen nog een jonge idealistische communist, later een uiterst succesvol dictator.

Terug in Nederland

Na zijn terugkomst in Nederland en de machtsovername in de Sovjet-Unie door Stalin, koos Sneevliet voor Stalins rivaal Trotski en keerde zich dus af van de Sovjets, die hij als imperialistisch beschouwde. Op zich had Sneevliet daar trouwens best een punt, gezien de latere opdeling van Polen, de aanval op Finland en de annexatie van delen van Roemenië.

In Nederland richtte Sneevliet een eigen communistische partij(tje) op en werd daarvoor ook in de tweede kamer gekozen. Terwijl hij verkozen werd, zat hij nog wel in de gevangenis wegens steun aan een muiterij op het oorlogsschip De Zeven Provinciën in Nederlands Indië.

Deze muiterij was uitgebroken omdat de regering had besloten opeenvolgende salarisverlagingen door te voeren voor de bemanning. Toen in eerste instantie zowel de Europese, als inlandse bemanning woedend reageerden, werd de salarisverlaging teruggedraaid. De Zeven Provinciën vertrok daarop op patrouille. Eenmaal op open zee kwam alsnog het bericht binnen dat de salarisverlaging wel degelijk werd doorgevoerd. Hierop brak er alsnog muiterij uit. De muiters namen het schip over en zetten koers richting Soerabaja om daar te onderhandelen met de plaatselijke commandant. Zover kwam het echter niet.

De 5e dag van de muiterij werd De Zeven Provinciën ingehaald door een eskader van verschillende oorlogsschepen, vergezeld door onderzeeërs en vliegtuigen. Toen de muiters per telegram gewaarschuwd werden dat ze zich over moesten geven stuurden ze terug dat ze niet gehinderd wensten te worden en naar Soerabaja zouden opstomen Het schip werd tien minuten later gebombardeerd door een van de vliegtuigen. Hierbij kwamen 23 man om inclusief de leider van de muiterij.

In Nederland juichte Sneevliet deze muiterij toe in een manifest waarvoor hij dus de bak in draaide. Overigens zond de VPRO een programma over de muiterij uit in de jaren 50, waarbij bleek dat half Nederland nog steeds niets van dit voorval wilde weten. De programmamaker had enkele van de muiters weten te interviewen en bekocht dit met een uitsluiting als programmamaker van 2 jaar.

Spanje en ‘t verzet

Eenmaal uit de gevangenis vertrok Sneevliet richting Spanje waar inmiddels een burgeroorlog was uitgebroken tussen Franco en verschillende linkse milities. Hij sprak op de radio voor de POUM, de partij van de Trotskisten, waar ook George Orwell zich bij had aangesloten. Dit leverde Sneevliet ruzie op met Trotski, die vreemd genoeg niets van de Trotskisten moest hebben. Gezien hij nog steeds in de tweede kamer zat voor z’n eigen partij, keerde Sneevliet terug naar Nederland en nam hij verder niet deel aan de Spaanse burgeroorlog.

Toen in 1940 de Duitsers Nederland binnenvielen dook Henk Sneevliet ogenblikkelijk onder en werd actief voor het verzet. Dat kostte hem in 1942 zijn leven toen hij werd opgepakt met 7 anderen. Hij werd vervolgens gefusilleerd door de Duitsers. Zijn verzetswerk heeft hem uiteindelijk een straat opgeleverd inclusief metrohalte.

In China is Sneevliet een bekender figuur dan hier en zijn biografie is dan ook in het Chinees verschenen. Bovendien is hij te bewonderen in musea over de communistische partij en zelfs op een Chinees bankbiljet.

Categories
Biologie

De overeenkomst tussen haring en onderzeeërs.

Russische onderzeeër
Photo by Thomas Haas on Unsplash

Zweden is in tegenstelling tot Nederland geen lid van de NAVO. Na de tweede wereldoorlog besloot Zweden om neutraal te blijven in het geval van een conflict. Het lidmaatschap van de NAVO past daar uiteraard niet bij. Zoals in het verleden is gebleken, kan een land wel zelf besluiten dat het neutraal is, maar dat moet dan ook nog wel gerespecteerd worden door anderen. Het hebben van een sterk leger helpt daar uiteraard bij. Een ander land bedenkt zich wel twee keer voor het je aanvalt als je militair je mannetje staat.

Het land waar Zweden het meest van te vrezen heeft is traditiegetrouw Rusland, dat een vloot heeft gestationeerd aan de Baltische zee. Deze vloot heeft er een handje van om net iets te dicht bij Zweden in de buurt te komen.

Whisky on the rocks

In 1981 leidde dat tot een diplomatiek incident. Toen liep er een Russische onderzeeër aan de grond binnen de territoriale wateren van Zweden. Het ging om de U-137 van de Whisky-klasse. Waarschijnlijk niet geheel toevallig gebeurde dit om de hoek van een belangrijke Zweedse basis. Zweden ging er vanuit dat de duikboot met een spionagemissie bezig was, terwijl de Russen beweerden dat de duikboot vanwege tegenslag uit koers was geraakt. Het gebeuren werd om begrijpelijke redenen bekend onder de naam het Whisky on the rocks-incident

Nadat Zweden officieel protest had aangetekend, werd de duikboot door Zweedse schepen vlot getrokken en naar open zee gesleept. Voordat dit gebeurde kwamen de Zweden er in het geheim, via gammastralings-spectroscopie, achter dat er waarschijnlijk Uranium-238 in de duikboot zat. Dat betekende dat er zich een of meerdere nucleaire wapens in de duikboot bevonden. Uranium-238 wordt namelijk gebruikt als onderdeel van bepaalde nucleaire wapens zoals bijvoorbeeld de Castle Bravo bom.  

Vreemde geluiden

Naar aanleiding van dit incident zakte het vertrouwen in de goede bedoelingen van de Russen tot een dieptepunt. Toen de Zweden binnen een jaar allerlei vreemde akoestische signalen begonnen op te pikken, vergezeld van kleine bubbels aan de oppervlakte, waren zij er dan ook van overtuigd dat Rusland weer spionageduikboten had gestuurd. In 1982 stuurde Zweden verschillende schepen, helikopters en eigen onderzeeërs om de bron van het signaal te onderscheppen. Een zoektocht van maar liefst een maand leverde echter niets op. De Russen bleven ondertussen bij hoog en bij laag beweren dat zij niks te zoeken hadden in de territoriale wateren van Zweden.

Ondanks de ontkenning van de Russen bleven de Zweden jarenlang signalen oppikken zonder dat ze de bron konden vinden. Zelfs na de koude oorlog hielden de signalen niet op. Een boze brief van de Zweedse premier aan Boris Jeltsin zette ook geen zoden aan de dijk, want de Russen bleven maar ontkennen.

Cavitatie de oorzaak?

In het begin van de jaren 90 bleek uit onderzoek dat een van de geluiden die de Zweden oppikten veroorzaakt werd door het cavitatie-effect. Door het snelle ronddraaien van een scheepsschroef treedt er een drukverschil op rond de bladen van de schroef. Hier ontstaan kleine bubbeltjes, die naar boven bewegen en geluid van een bepaalde frequentie veroorzaken. Verschillen in de grootte van de schroef en de snelheid van de omwentelingen zorgen voor een verschillende geluiden.

Toevallig leeft in de Zweedse wateren het kleine roofdier de nerts, bekend van de bontjassen en recent van een nieuwe Corona variant. Het geluid wat de nerts maakt als hij in de Baltische zee van het ene eiland naar het andere eiland zwemt lijkt precies op het geluid van het cavitatie-effect van bepaalde scheepsschroeven.

Zou het dus ook kunnen dat er een andere bron zou zijn van de andere geluiden en bubbels die de Zweden hoorden?

Of toch haring…

Pas in 1996 kwamen de Zweden achter de ware aard van de signalen. In dat jaar werd Magnus Wahlberg, voor zover we weten geen familie van Marky Mark, gevraagd  om te onderzoeken of dat het geval was. Magnus is een bioloog en hij kreeg als eerste burger de geluiden te horen die de Zweedse marine voor Russische onderzeeërs hield. Magnus vertelde later in een Tedtalk dat het hem deed denken aan het bakken van eieren met spek.

Na enige overpeinzing over welke dieren er voorkwamen in de Baltische zee en een serie experimenten kwam Magnus er achter dat haring wel eens de schuldige zou kunnen zijn. Als een van de weinige zeevissen heeft de haring een zwemblaas die verbonden is aan de anale buis. Als de haring in paniek raakt dan wordt er via de zwemblaas wat gas naar buiten gepompt. Wahlberg kocht wat haring, kneep in de zwemblaas en nam het geluid op. Het bleek precies overeen te komen met de geluiden die de Zweden al die tijd voor Russische onderzeeërs hadden gehouden.  

Categories
Voedsel

Alcohol belasting

DIt prachtige beeld van een weggegooide fles medicinale wijn zal straks wellicht steeds zeldzaam worden (copyright Daniel Naczk)

De Engelse cider-taks

Ter ere van de Brexit heeft het Britse parlement in overweging genomen om de accijnzen op verschillende soorten dranken aan te passen aan de Britse cultuur. Momenteel bepaalt het vermaledijde Europa namelijk dat de accijns op wijn extra laag is. Zij worden hierdoor gedwongen door de Fransen en Italianen, die zo rond het middaguur wel weer klaar zijn met werken. Bij de lunch worden dan enorme hoeveelheden bijna gratis wijn weggeklokt. Daarna komt er van werken natuurlijk niets meer, dat kun je aan die Zuid-Europeanen wel overlaten.

De arme Britse ciderboeren zijn het slachtoffer van deze oneerlijke concurrentie van Mediterraan druivenbocht. Doordat de accijnzen namelijk op het volume van de drank en niet op het volume van de alcohol worden geheven is het qua alcoholconsumptie relatief goedkoper om Franse wijn te drinken dan zuivere en gezonde Britse cider. Daar moet dus een stokje voor gestoken worden.

De laatste keer dat er iets veranderde aan de accijnzen op cider vond plaats in 1763. Toen werd de zogenaamde cider tax voorgesteld. De woedende bevolking zag deze belasting op een eerste levensbehoefte niet zitten en begon massaal te rellen. De rellen liepen zodanig uit de hand dat de premier, Lord Bute, zich genoodzaakt zag af te treden.

Dat je met je poten van de alcohol van je bevolking af moet blijven blijkt wel vaker:

Rusland en het alcoholverbod

Toen Rusland in 1914 besloot haar troepen te mobiliseren voor de Eerste Wereldoorlog werd er een tijdelijke drooglegging afgekondigd. Tijdens de laatste mobilisatie, tien jaar eerder, had het namelijk een week extra gekost om het leger in staat van paraatheid te brengen, nadat er net iets teveel wodka in de kazernes genuttigd bleek te zijn.

Niet alle Russen waren te spreken over het verbod. In augustus 1914 alleen al werden er om en nabij 230 cafés kort en klein geslagen door wanhopige Russen op zoek naar drank. Toch werd het verbod verlengd van de mobilisatieperiode tot aan de hele oorlog en later zelfs tot aan 1925.

Dat de regering het verbod verlengde was vrij opmerkelijk. Hoewel het aantal zelfmoorden afnam en de algehele gezondheid van de gemiddelde Rus die niet aan het vechten was verbeterde, kostte het de regering ongeveer een derde van haar budget aan belastingen en accijnzen.

Dat geld had ook aan de oorlog kunnen worden besteed. Wellicht dat het dan iets beter was gegaan of dat er geen revolutie was ontstaan.

Toen decennia later Gorbatchov in de jaren 80 een anti-alcohol campagne begon, had hij wellicht dan ook kunnen voorzien dat zo’n campagne in Rusland over het algemeen eindigt met een onvrijwillige regeringswissel.

Tegenwoordig is de gemiddelde leeftijdsverwachting van de Russische man zo rond de 60, wat geheel te danken is aan alcoholmisbruik. Putin zal echter wel 2 keer uitkijken voor hij daar iets aan doet. Het verleden leert dat het beroven van de Rus van zijn alcohol geen goed idee is.

De Britse problemen met Buckfast

Terug naar de huidige tijd moet de accijns op wijn dus hoger worden om de ciderboeren te ondersteunen. Helaas zal deze maatregel toch ook een onbedoeld negatief effect hebben op de Britse cultuur. Sinds jaar en dag drinken Britten namelijk graag en veel Buckfast, een versterkte wijn, maar een Britse wijn! En dus goed. Deze wijn wordt gemaakt naar traditioneel Frans recept, maar door Engelse monniken, die wel weten hoe je wijn maakt en er voor de zekerheid ook maar cafeïne in hebben gegooid. Per fles ongeveer evenveel als in 8 blikjes cola. De wijn wordt sinds 1890 op de markt gebracht als medicinale wijn, die goed voor de gezondheid zou zijn.

In de media heeft Buckfast een slechte reputatie vanwege de vele ladderzatte Britten die elk weekend (en dus niet bij de lunch doordeweeks) zich volkomen lamzuipen aan Buckfast en daarna de boel vernielen, een eeuwenoude Britse traditie.

Als de accijns op wijn hoger wordt dan zal ook Buckfast er aan moeten geloven, met ongetwijfeld rellen tot gevolg. Waarschijnlijk is dat de regering het wel waard, want onderzoek heeft uitgewezen dat alleen al in Strathclyde in Schotland per dag gemiddeld 3 misdaden te linken zijn aan Buckfast.

Categories
Geschiedenis Trivia

De Molotov-cocktail

De Molotov cocktail dankt zijn naam aan Vjatjeslav Molotov, Stalins minister van buitenlandse zaken, die samen met zijn Duitse evenknie Joachim von Ribbentrop in 1939 het Molotov-Ribbentroppact sloot. In dit verdrag spraken nazi-Duitsland en de Sovjetunie af om elkaar niet aan te vallen, ook niet als een van 2-en met een derde partij in oorlog zou komen. In een geheime clausule werd ook bepaald welk deel van Europa in de Sovjet en welk deel in de nazi-invloedssfeer zou liggen. Slechts een week na ondertekening viel Duitsland Polen binnen en begon de 2e wereldoorlog.

In het pact stond ook dat delen van Finland in de Sovjetinvloedssfeer lagen en de Sovjetunie viel dan ook nog voor het einde van 1939 Finland aan. Toen de eerste bommenwerpers boven Finland vlogen was het niet meteen duidelijk wat er aan de hand was. De Sovjetunie had immers geen oorlog verklaard. Bovendien beweerde Molotov op de radio dat de Russen slechts ladingen brood voor het uitgehongerde Finse volk kwamen brengen. Toen de ladingen ‘brood’ landden en ontploften was de Sovjet intentie echter snel duidelijk. De Finnen refereerden vanaf toen aan de Russische bommen als Molotovs ‘broodmanden’.

In deze zogeheten winteroorlog stonden de Finnen tegen een grote overmacht , maar wisten ze toch veel schade aan te richten bij het Sovjet leger. Een van de manieren waarop de Finse soldaten tanks onschadelijk maakten was door flessen gevuld met een mix van ethanol en teer op de tanks te gooien. Doordat aan de zijkant stormlucifers waren geplakt, die aangestoken werden vlak voor het gooien, ontplofte de inhoud van de fles op de tank, met als gevolg een brandende mix die vaak in de tank doordrong via het ventilatiesysteem, waarna de brandstof van de tank zelf explodeerde en de tank buiten werking was gesteld.

De Finnen noemden hun flessen Molotov cocktails zodat er wat te drinken was bij de Molotov broodmanden. Alhoewel Molotov een hekel had aan deze benaming is ze wel blijven hangen en worden heden ten dage alle werpflessen met brandbare inhoud Molotov cocktails genoemd.

Een molotov cocktail voor gebruik, de schrik van elke Russische 'bakker'
Een molotov cocktail voor gebruik, de schrik van elke Russische ‘bakker’