Tag: hoax

Categories
Trivia

The Great Moon Hoax

Een van Batmans voorouders...

Afgelopen weekend was het 178 jaar geleden dat de New Yorkse krant the Sun het eerste van 6 artikelen publiceerde over een sensationele ontdekking. Alhoewel de naam overeenkomt had deze krant niets te maken met de hedendaagse Engelse krant. Uit onderstaand verhaal blijkt echter, dat ze qua betrouwbaarheid elkaar niet veel ontliepen.

De ontdekkingen waar de krant over sprak, waren gedaan met een enorme telescoop die in Zuid-Afrika gebouwd was door John Herschel, een astronoom en de zoon van de beroemde William Herschel, de ontdekker van Uranus. Volgens de krant  bestond deze telescoop uit 2 lenzen die via een speciaal ‘waterstof-zuurstof’ proces ongekend scherpe beelden van de maan mogelijk maakten.  In het eerste artikel werd de werking van de telescoop uit de doeken gedaan, waarbij er vanaf de aarde zo ver ingezoomd kon worden, dat het mogelijk zou zijn om stukjes maan van enkele centimeters groot scherp af te beelden.

In de daaropvolgende dagen werden er nog 5 artikelen gepubliceerd waarbij de Sun beschreef hoe er leven en gebouwen op de maan waren ontdekt. Elke dag werd er een schepje bovenop gedaan en er werd achtereenvolgens geschreven over bizons, pelikanen, mensachtigen met vleugels en tempels  van 30 meter hoog gemaakt van saffier.

Een van Batmans voorouders...
Batmans voorouders waren dol op ballet…

Hoe spectaculairder de verhalen werden, hoe meer de belangstelling toenam en aan het eind van de week had elke krant in New York het verhaal overgenomen, waarbij sommigen er nog wat zaken zelf bij verzonnen. Helaas meldde het laatste artikel dat de telescoop zichzelf vernietigd had, doordat hij per ongeluk op de zon werd gericht en het observatorium in brand vloog.

Alhoewel een aantal mensen het niet helemaal vertrouwde geloofde een groot deel van de bevolking dat het allemaal waar was wat de Sun schreef, waaronder een aantal wetenschappers van Yale. Al na een paar weken moest de Sun echter toegeven dat  ze het hele verhaal uit haar duim had gezogen toen iemand er achter kwam dat de Edinburgh Journal of Science, waar de Sun zijn artikel vandaan zei te hebben, al enige jaren failliet was.

The Great Moon Hoax, zoals de artikelen naderhand genoemd werden was een van de succesvolste hoaxen van de 19e eeuw en een van de eersten die gebruik maakte van massa-media.

John Herschel, die wel degelijk waarnemingen aan het doen was in Zuid-Afrika, vond het in eerste instantie een geslaagde grap totdat hij er moe van werd om telkens uit te leggen dat hij geen vleermuismannen op de maan had ontdekt.

Edgar Allen Poe vond het sowieso niet zo’n geslaagde grap. Hij had 2 maanden eerder een satirisch verhaal over een ballonvaart naar de maan gepubliceerd, maar de Sun stal al z’n shine…

Categories
Geschiedenis Trivia

De legende van Yoshitsune of was Genghis Khan Japans…

Vandaag verblijden we je met een prachtige theorie die heel goed past op Trivipedia . Er is namelijk een groep Japanners die gelooft dat Genghis Khan eigenlijk stiekem een Japanner was. Dat komt hen mooi uit, want dan zou het een Japanner zijn die het grootste rijk ooit opbouwde. Tenminste, als we het rijk van de friezen niet meerekenen natuurlijk.

De bewuste figuur is Yoshitsune, een legendarische Samurai held. Volgens de traditionele geschiedschrijving was Yoshitsune de jongere broer van Yoritomo. Yoritomo was de stichter van het shogunaat, de regeringsvorm waarbij de keizer niets meer had te zeggen, maar de shogun de feitelijke machthebber was. Yoshitsune was een briljant militair strateeg, maar ook een bijna onverslaanbare Samurai. Hij hielp zijn broer in verschillende veldslagen tegen de Taira clan.

Later kregen Yoshitsune en Yoritomo echter een conflict omdat Yoritomo bang was dat zijn broertje de macht zou grijpen. Nadat hij hem naar het Noorden van Japan gejaagd had, dwong Yoritomo Yoshitsune om zelfmoord te plegen.

Duidelijk Mongoolse trekjes...
Duidelijk Mongoolse trekjes…

Tot zover het officiële verhaal.

In het noorden van Japan echter gaan vele legendes dat Yoshitsune ontkomen is en geen zelfmoord heeft gepleegd. De legendes bestaan niet alleen uit mondelinge overleveringen, maar verschillende clans hebben ook daadwerkelijk documenten in handen, waaruit zou blijken dat Yoshitsune door bleef vechten en nog een tijdje bij deze clans heeft gewoond. Yoshitsune zou vervolgens per schip naar het vasteland zijn gevlucht waar hij in Mongolië de macht greep en een enorm rijk opbouwde onder de naam Genghis Khan. Zijn kleinzoon Kublai Khan probeerde Japan vervolgens te veroveren omdat zijn familie oorsprong daar zou liggen.

De eerste die deze theorie opperde was de Duitse Botanist Philipp Franz von Siebold, die in de 19e eeuw voor de Nederlandse regering naar Decima werd gestuurd voor de kust van Japan. Net als Cotton Mather in Boston introduceerde hij in Japan vaccinaties en net als naar Linnaeus werden er een hoop planten naar hem genoemd. Behalve dat hij dokter was en botanist hield hij zich echter ook bezig met de geschiedenis van Japan en schreef daar een zevendelige serie over waar hij z’n theorie over Yoshitsune in verwerkte. Als bewijs gebruikte hij de documenten uit het Noorden van Japan en een Chinees document waarin zogenaamd naar Yoshitsune zou worden verwezen.

Later bleek echter dat de Noord-Japanse documenten allemaal dezelfde stijl hadden en waarschijnlijk door dezelfde man waren gemaakt, wat er op wees dat ze aan verschillende families waren verkocht als vervalsing om te bewijzen dat hun familie tot zeer ver terug ging. Het Chinese document verwees naar een boek wat nooit bestaan heeft en is gemaakt door een bekende 17e eeuwse vervalser.

Alhoewel von Siebold in het Westen nauwelijks bekend is onder niet-tuiniers, is hij de eerste buitenlander die een eigen museum heeft gekregen in Japan. Dat hij Japan als oorsprong van Genghis Khan en zijn enorme rijk zag, zou hier wel eens iets mee te maken kunnen hebben.

Von Siebolds theorie is inmiddels overtuigend weerlegd, maar een groep Japanners weigert dit te accepteren, immers als een Australische premier ontvoerd kan worden door een Chinese onderzeeër dan is deze theorie eigenlijk helemaal niet vreemd.

Categories
Geschiedenis Ploerten

Het Oera Linda-boek

In 1867 kwam Cornelis over de Linden naar buiten met een manuscript opgesteld in een tot dan toe onbekend runenschrift. Het zou al eeuwen in zijn familie zijn. In Oud-Fries vertelde het over de geschiedenis van de familie Over de Linden (Oera Linda) en de Friezen.

Cornelis zelf beweerde het niet te kunnen lezen en stuurde een aantal pagina’s naar Eelco Verwijs, provinciaal archivaris en bibliothecaris van Friesland. Die toonde in eerste instantie belangstelling, maar begon, na zich er meer in verdiept in te hebben, aan de echtheid te twijfelen. Cornelis wist echter iemand anders te vinden die wel geloofde in de echtheid van het manuscript. Jan Gerhardus Ottema was een prominent lid van het Fries Genootschap (voluit heette het toentertijd Provinciaal Friesch Genootschap ter Beoefening van Friesche Geschied-, Oudheid- en Taalkunde) en had een, wellicht iets te, romantisch beeld van de Friese geschiedenis. In 1872 gaf hij de tekst inclusief een vertaling uit. Hij was ook degene die er de naam Oera Linda aan gaf.

Het boek beschreef niet alleen de geschiedenis van de familie Over de Linden, maar ook van het Friese volk. Het ging zo’n 4000 jaar terug in de geschiedenis. Volgens de tekst kwam het manuscript uit het jaar 1256 en zou het vele malen zijn overgeschreven en van vader op zoon doorgegeven zijn. De godin Frya en haar priesteressen hebben een grote rol, maar ook een oppergod Wralda (Oeralda/Overoude) en zelfs Atlantis worden er bijgesleept. Het manuscript weet te verklaren dat de Griekse en Latijnse schriften van de Friese runen afstammen, dat de Friezen Athene gesticht hebben en meteen daar de democratie hebben geïntroduceerd en dat een groep Friezen in India het Boeddhisme zou hebben gebracht, voor ze door Alexander de Grote weer terug naar Noord-Europa gejaagd zouden worden.

Die Friezen waren dus best een groots volk. Wat is er dan gebeurd dat ze uiteindelijk alleen aan de Waddenzee overbleven? We gaan weer even terug naar het begin. Het opperwezen Wralda schiep de drie oermoeders van de drie belangrijkste rassen, Lyda, Finda en Frya. In Afrika zaten de kinderen van Lyda, die hadden geen verstand en geen moraal. In Azië en in Aldland (Atlantis) leefden Finda’s kinderen, die bezaten wel verstand, maar geen moraal. Frya’s kinderen, de Friezen, bewoonden Europa en hadden, natuurlijk, zowel een goed verstand als een hoge moraal. Maar goed, toen kwam de zondvloed en begon de ellende. Alle volken raakten op drift, en iedereen keerde zich natuurlijk tegen de Friezen. Door list en bedrog en kruisbestuivingen wisten de andere volken steeds meer gebied van de Friezen af te pakken tot alleen een stukje aan de kust overbleef.

In eerste instantie sloeg deze mooie geschiedenis natuurlijk wel aan. Wie wil niet horen dat zijn voorouders de halve wereld bezaten en de meeste nobele mensen van de wereld zijn? Helaas werd steeds duidelijker dat aan de echtheid van het manuscript behoorlijk getwijfeld kon worden. Het papier bleek machinaal vervaardigd en waarschijnlijk rond 1850 uit een machine in Maastricht gerold te zijn. Taalkundig bleek het ook allemaal wat minder te kloppen. Voor een vervalsing zat het Oud-Fries goed in elkaar, maar echte taalkundigen konden toch vrij snel allerlei inconsistenties in de tekst vinden, die een duidelijk modernere afkomst aangaven.

Duidelijk te zien dat al onze getallen van Friese runen afgeleid zijn.
Duidelijk te zien dat al onze getallen van Friese runen afgeleid zijn.

Rond 1879 was vrijwel iedereen er wel van overtuigd dat het een vervalsing was, hoewel Ottema in de echtheid bleef geloven. Wat nooit duidelijk geworden is, is wie verantwoordelijk is voor de vervalsing en wat de reden er achter was. Cornelis over de Linden, Eelco Verwijs en zelfs François Haverschmidt (beter bekend als de dichter Piet Paaltjens) worden als kandidaten genoemd. Een van de meest plausibele redenen zou zijn om de draak te steken met zowel orthodoxe christenen als nationalistische Friezen, door een Friese bijbel te schrijven.

Het verhaal is echter nog niet afgelopen. Hoewel dus niet lang na het uitbrengen van het geschrift eigenlijk iedereen er van overtuigd was dat het een hoax was, bleven er mensen in geloven. Zo publiceerde Herman Wirth, een Nederlands-Duitse taalkundige, het in 1933 in Duitsland, waar het een ware hype werd. Hij zag het boek als een Bijbel voor de Germanen. Een van de aanhangers van deze ideeën was de nazi Heinrich Himmler. Ook in Duitsland werd door prominente taalkundigen en germanisten snel duidelijk gemaakt dat het een vervalsing was. Toch wist Wirth zich nog lang als nazi-wetenschapper te profileren: onder andere met Himmler richtte hij Ahnenerbe op, een onderzoeksinstituut met als taak het vinden van wetenschappelijke bewijs voor de herkomst en superioriteit van het Arische ras. Ahnenerbe zou later steeds meer pseudowetenschappelijke en occulte zaken onderzoeken, iets waar conspiracy theorists over de hele wereld nog steeds zeer mee in hun nopjes zijn.