Categories
Biologie

Schapen? De lemmingen van Turkije

Lemmingen zijn kleine knaagdieren die rond de poolcirkel op de tundra leven. Net zoals andere knaagdieren planten ze zich net zo lang voort totdat een groot deel door roofdieren of voedseltekort omkomt, waarna het hele verhaal opnieuw begint. In de Middeleeuwen zag men om de paar jaar enorme hoeveelheden lemmingen voorbijkomen, waarvan niemand wist waar ze vandaan kwamen. Nou ja niemand behalve de aardrijkskundige Zeigler van Straatsburg dan. Die beschreef rond 1530 hoe de lemmingen tijdens herfststormen spontaan uit de lucht vielen, waarna ze in de lente doodgingen als het nieuwe gras opkwam.

Waar komen lemmingen vandaan?

Dat lemmingen spontaan in een storm ontstaan, klinkt ons tegenwoordig ietwat vreemd in de oren en de Deense arts Ole Worm deelde die gedachte. Hij was dan ook degene die in de 17e eeuw  er achter kwam dat lemmingen gewoon knaagdieren waren en geen bovennatuurlijke beesten. Ole was sowieso nogal van het doorprikken van mythes en legenden. Hij bewees namelijk dat de eenhoorn niet bestond en dat de hoorns die zogenaamd bij de eenhoorn hoorden in werkelijkheid van een kleine walvis, de narwal, afkomstig waren. De mythe dat de hoorns van eenhoorns tegen vergiftiging beschermden, hield hij echter juist in stand. Hij ging er namelijk vanuit dat de hoorns van de narwal diezelfde eigenschap zouden hebben. Om dat te bewijzen vergiftigde hij enkele huisdieren, om ze met de vermalen narwal hoorn weer beter te maken. Waarschijnlijk gebruikte hij een nogal slap gif, want geen van z’n huisdieren overleed, wat Ole overtuigde van de beschermende eigenschappen van Narwalhoorn.

Disney is niet zo onschuldig als het lijkt…

Alhoewel we tegenwoordig weten dat de lemming niet zomaar uit de lucht komt vallen, bestaat er nog wel het geloof dat lemmingen om de zoveel tijd met z’n allen van een klif afspringen, een wisse dood tegemoet. Dit geloof berust echter ook op een fabeltje en wel een fabeltje dat de wereld in is geholpen door Walt Disney. Voor hun Oscarwinnende documentaire White Wilderness maakte de filmcrew namelijk een ronddraaiend platform bij een rivier waar ze de lemmingen in duwden. Die vielen vervolgens in de rivier, waar ze verdronken  nadat ze waren gefilmd tijdens hun val.

Schapen doen wel aan massa-suicide

Lemmingen hebben dus een onterechte reputatie dat ze slaafs achter elkaar aan hun dood tegemoet gaan. Volgens de New York Daily News zijn schapen de echte lemmingen. In dit artikel valt namelijk te lezen hoe in 2010 de Turkse schaapsherder Mejmet Gana zijn kudde van 51 schapen verloor, nadat ze een voor een van een klif sprongen. Overigens is het mogelijk dat dit slechts voor Turkse schapen geldt, want de enige andere gelegenheid dat een kudde schapen massaal van een klif afsprong speelde zich ook af in Turkije. In 2005 besloot een schaap namelijk van een klif te springen, waarna de rest van de 1500 schapen in de kudde zijn of haar voorbeeld volgde. Omdat de afgrond slechts 15 meter diep was overleefden in dit geval rond de 1000 schapen de val omdat de eerste 500 een mooi gespreid bedje hadden gevormd.

schlemming
Een lapjes schlemming

Misschien dat Walt Disney de volgende keer een mooie documentaire over Turkse schapen kan maken?

Categories
Biologie Trivia

Over nazi’s en avocado’s…

Gisteren zou Rudolf Höss 113 jaar geworden zijn. Tenminste als hij niet besloten had 3 jaar lang opperbeul in Auschwitz te worden. Dat kostte hem na de oorlog zijn leven, toen hij werd veroordeeld tot de strop door het Neurenberger tribunaal. Gelukkig heeft hij heel wat semi naamgenoten met wat minder beruchte reputaties.

We hebben het hier al eerder over zijn bijna naamgenoten Rudolf Hess en Walter Rudolf Hess gehad, die respectievelijk plaatsvervanger van Hitler en Nobelprijswinnaar waren. Vandaag kunnen we aan dit verwarrende rijtje Rudolph Hass toevoegen, de ‘uitvinder’ van de Hass avocado. Je weet wel, zo’n gerimpeld geval wat tegen de verwachting in altijd precies rijp is op het moment dat je ‘m in de winkel koopt.

Rudolph Hass was postbode totdat hij een plaatje zag van een avocadoboom die dollars als fruit gaf. Dat inspireerde hem tot de aankoop van een kleine avocadoboomgaard. Nadat hij van een vriend wat zaden had gekocht en opgekweekt probeerde hij de kleine plantjes te enten op z’n bestaande bomen. Bij een van z’n bomen lukte dit tot twee keer toe niet. Hij stond dan ook op het punt om de boom dan maar helemaal om te hakken, want de variëteit avocado die de boom gaf bracht weinig op. Zijn vriend haalde hem over om het nog een keer te proberen en prompt bleek de boom een nieuwe soort avocado te produceren die lekkerder was en veel meer op bracht dan de traditionele avocado’s. De Hass avocado was geboren.

Ehm tsjaa, dit is dus een baby avocado...
Ehm tsjaa, dit is dus een baby avocado…foto: Bff

Rudolph Hass nam een patent op z’n nieuwe vrucht in de hoop rijk te worden, maar omdat iedereen stiekem z’n avocado entte op hun eigen bomen had Rudolph er na 17 jaar, toen z’n patent verliep, maar 5000 dollar aan verdiend. Het jaar er op overleed hij, z’n weduwe met slechts z’n postbode pensioen achterlatend. Inmiddels bestaat 80% van de wereld avocado productie uit de Hass avocado. De geschatte waarde daarvan ligt rond de 1 miljard dollar.

De avocado is overigens de panda van het plantenrijk. Als de mens ‘m niet was gaan kweken dan was ie inmiddels waarschijnlijk kassiewijle geweest. De avocado in z’n natuurlijk vorm is namelijk voornamelijk pit, met een klein beetje vruchtvlees. Dat komt omdat hij aangepast is aan de megafauna die zo’n 12.000 jaar geleden uitstierf. Voor deze reuze luiaards en mammoeten was een avocado een kleine snack die je in een keer naar binnen werkt en doorslikt. Hierdoor werden de pitten makkelijk verspreid. Voordat de mens de avocado begon te veredelen stond de boom dan ook op de nominatie om spoedig uit te sterven omdat zijn pitten niet goed meer werden verspreid.

Categories
Biologie Voedsel Wetenschap

Waarom Fernandes zo populair is in Suriname

Omdat het Kwaku festival in Amsterdam-Zuid Oost al weer 2 dagen voorbij is vandaag de uitleg waarom Fernandes (je weet wel, dat godvergeten zoete drankje waar je tanden van uitvallen) zo populair is onder de bezoekers van het festival.

Recent onderzoek van Dennis Drayna heeft namelijk uitgewezen dat hier een genetische oorzaak voor is. Drayna is een expert op het gebied van genetica en voeding, alhoewel je dat niet zou zeggen. Hij is namelijk werkzaam bij het instituut voor doofheid en andere communicatiestoornissen. Hier doet hij echter onderzoek naar de biologische oorzaak van communicatiestoornissen. Waarom hij het proeven van suiker als een communicatiestoornis ziet, is niet helemaal duidelijk, maar het leverde vast veel subsidie op en in ieder geval een mooi onderzoek.

Zoals bekend bevindt de oorsprong van de mens zich in Afrika, van waaruit de rest van de wereld is gekoloniseerd (waarna de rest van de wereld Afrika weer koloniseerde, maar dat is een ander verhaal).

In Afrika kan een groot deel van de bevolking minder intens zoet proeven. Dat is ook niet zo heel erg nodig, want vanwege het geschikte klimaat voor vruchten kan je er redelijk van uitgaan dat het fruit dat je binnenkrijgt flink wat suiker en dus energie bevat en daarnaast nog een hoop vitaminen. Toen de mens echter naar streken trok zoals Europa tijdens de IJstijd bleek het een stuk lastiger om voldoende calorieën en vitaminen binnen te krijgen. Hier bleek een mutatie waardoor je sneller zoet proeft opeens een voordeel, want zo kan je fruit dat net rijp genoeg is om te eten sneller onderscheiden.

Het deel van de mensheid dat in Afrika bleef of zich veel later verspreidde miste deze mutatie en kan minder goed zoet proeven. Dus hoewel Fernandes niet te zuipen is vanwege de 3 kilo suiker per blikje valt dat de meeste Surinamers niet op, want die proeven dat minder goed.

Wat ze wel opvalt is dat melk niet te zuipen is. Ze missen net als een groot deel van de wereldbevolking namelijk de mutatie om lactose na je babytijd goed te verteren. In Noord-Europa, waar je wederom alles naar binnen moest werken wat maar voorhanden was, dus zelfs melk, bleek ook deze mutatie weer een flink voordeel te bieden, qua calorie-inname. In deze contreien wordt dan ook zo’n 80% van de bevolking niet ziek van melk, alleen maar heel dik.

Katachtigen hebben trouwens een mutatie, waardoor ze helemaal geen zoet kunnen proeven, want dat is niet nodig als je alleen maar vlees eet. Vreemd genoeg drinken zij dan weer helemaal geen Fernandes,,,

Volgende keer weer gewoon whiskas graag...
Volgende keer weer gewoon whiskas graag… (foto: wikipedia/Alvesgaspar)
Categories
Biologie

Over de naakte molrat en de haai.

De naakte molrat is uniek in het dierenrijk. Niet alleen is het het lelijkste zoogdier, maar het is ook het enige zoogdier wat qua sociaal gedrag op bijen en mieren lijkt. Binnen een molrattenkolonie is er namelijk één koningin die zich voortplant . De rest van de vrouwtjes zijn werkers, die voedsel verzamelen, of soldaten die de kolonie verdedigen tegen onder andere slangen. De meeste mannetjes zijn ook werker of soldaat, maar er zijn een paar dikzakken die als taak hebben de koningin te bevruchten.

Behalve dat de naakte molrat in kolonies leeft, is het ook het enige zoogdier dat, alhoewel het warmbloedig is, toch zijn lichaamstemperatuur niet inwendig kan regelen. Dit zorgt ervoor dat hun lichaamstemperatuur varieert van 12 tot 32 graden en ze even afhankelijk van de omgevingstemperatuur zijn als koudbloedigen.

Mooi is anders...
Mooi is anders…

Of dat nog niet genoeg is om zich te onderscheiden voelen molratten geen pijn in hun huid omdat de pijnreceptoren daar niet werken. Zelfs van sterk zuur merken ze niets.

Tot slot zijn ze ook nog eens bijna onsterfelijk. als je tenminste naar de verhouding tussen hun afmeting en hun mogelijke leeftijd kijkt. Ze zijn namelijk ietsje groter dan muizen, maar worden in gevangenschap en in het wild tot wel 30 jaar. In verhouding ongeveer 9 keer zo oud als alle andere knaagdieren.Bovendien zijn ze immuun voor kanker doordat hun cellen speciale suikers afscheiden waardoor hun celdeling niet uit de hand kan lopen.

Ook haaien hebben veel minder last van kanker dan de rest van de dieren. Het is echter een fabeltje dat ze helemaal geen kanker kunnen krijgen. ze zijn er gewoon wat minder vatbaar voor. Dit zou te maken kunnen hebben met hun skelet, dat is opgebouwd uit kraakbeen, waarin veel minder snel een gezwel ontstaat, doordat het de vorming van nieuwe haarvaatjes, die nodig zijn om een gezwel te voeden, blokkeert.  Dit is overigens ook het geval bij konijnekraakbeen of kalfskraakbeen. Het enige verschil is dat konijnen, kalveren en mensen veel minder kraakbeen hebben.

In Amerika heeft een kerel hier handig gebruik van gemaakt door een handeltje op te zetten in haaien-kraakbeenpillen. Hiervoor worden per maand alleen al in Amerikaanse wateren 200.000 haaien gevangen en vermalen tot kraakbeenpil. Verschillende studies hebben bewezen dat het precies niets uitmaakt of je kraakbeenpillen slikt of niet. Dat is ook logisch want je maagzuur breekt de eventueel werkzame stof af.

Helaas voor de haaien gelooft de halve wereld nog steeds dat de haaienkraakbeen pil je van allerlei kwalen kan genezen. Enige tijd terug was er zelfs een klein schandaal toen bleek dat de pillen van de Hema en Etos eigenlijk helemaal geen haaienkraakbeen bevatten en iedereen moord en brand schreeuwde. Behalve uiteraard de haaien want die kregen nog een paar jaar extra uitstel van uitsterving. Ach ja hadden ze maar blauw bloed moeten hebben…