Categories
Geschiedenis

De Algerijnse vliegenmepper

Aan het begin van de 19e eeuw maakte Algerije nominaal deel uit van het Ottomaanse rijk. De Ottomaanse sultan had in de praktijk echter weinig te zeggen en liet het regeren over aan de Algerijnse dey, een soort gouverneur. De dey liet zich weinig gelegen liggen aan de sultan en gedroeg zich als een dictator, die met hulp van piraten die zich ophielden in Algiers probeerde andere staten te chanteren, in ruil voor de belofte hun scheepvaart met rust te laten.

Over het algemeen liep dit handeltje prima en verschillende Europese landen betaalden schattingen aan de dey om zo onbezorgd op de Middellandse zee te kunnen spelevaren. Zo ook de jonge Verenigde Staten die na hun onafhankelijkheid niet meer vielen onder een verdrag met Groot Brittannië en dus prompt losgeld moesten betalen voor meer dan honderd zeelui die gevangen waren genomen en tot slaaf gemaakt. Het losgeld dat geëist én betaald werd was maar liefst één miljoen dollar ofwel een zesde van het budget van de VS in 1795. Dat dit niet zo door kon gaan was wel duidelijk en dit leidde tot de oprichting van het Amerikaanse ministerie van marine om de koopvaardij te beschermen.

De dey had behalve piraterij nog een belangrijke bron van inkomsten en dat was de export van graan. Na de Franse revolutie kocht de Franse republiek voor 8 miljoen francs aan graan om haar leger te voeden. De betaling liet echter op zich wachten… en wachten… en wachten…  Uiteindelijk betaalde zowel de Franse republiek als haar opvolger het Franse keizerrijk haar schuld niet af. De Bourbon monarchie, die in 1815 in ere werd hersteld, achtte zich tot woede van de Algerijnen niet aan de afspraak tot betaling gebonden.

Normaal gesproken zouden de Algerijnen de Fransen een lesje hebben geleerd door flink wat Franse zeelui gevangen te nemen en te verkopen als slaaf. Omdat het in Europa vrede was hadden alle Europese mogendheden echter tijd om aandacht te besteden aan het beschermen van hun koopvaardij in plaats van het elkaar de kop inhakken. Er kwam van dit Algerijnse plan dus niets terecht.

In arren moede besloten de Algerijnen dan maar Amerikaanse schepen aan te vallen om aan geld te komen. Helaas voor de dey bleek sinds de oprichting van de Amerikaanse marine  daar ook een nadeeltje aan te kleven. Dit nadeel bestond eruit dat na de vangst van 2 Amerikaanse schepen er een wraakexpeditie opgezet werd die het Algerijnse vlaggenschip te grazen nam en naar Algiers voer om een verdrag af te dwingen waarin Amerikaanse schepen gevrijwaard werden van aanvallen.

Slag bij Algiers
Er waren klachten over de dey z’n handeltje. De klachten worden bij deze opgelost…

De dey was hierdoor 2 belangrijke bronnen van inkomsten kwijt en voelde zich genoodzaakt om  via onderhandelingen te proberen toch een deel van de Franse schuld afbetaald te krijgen. In 1827 nodigde hij voor dit doel de Franse ambassadeur uit in zijn paleis in Algiers. Nadat de dey zijn positie had uitgelegd aan de Fransman, deelde deze hooghartig mee dat Fransen niet met Arabieren onderhandelden. Hierop ontstak de dey in woede en sloeg de ambassadeur in het gezicht met zijn ceremoniële vliegenmepper. Achteraf gezien is het natuurlijk niet zo vreemd dat de dey niet serieus werd genomen met z’n vliegenmepper. Als het nou een dolk, pistool of zelfs wandelstok was geweest, was hij waarschijnlijk met meer respect behandeld…

Behalve dat Algerije nog steeds geen cent van z’n 8 miljoen terug kreeg ontstond er nog een probleem. De Franse pers dook op het incident (“We zijn vernederd met een vliegenmepper!”)  en de Franse koning Karel de tiende, die het in Frankrijk zelf niet makkelijk had, voelde zich gedwongen om zijn mannelijkheid te bewijzen en de dey te straffen voor zijn vernedering van de ambassadeur. In eerste instantie blokkeerde de Franse vloot de haven van Algiers, zodat Algerije helemaal geen graan meer uit kon voeren (betaald of onbetaald). In 1830 echter was de positie van Karel in eigen land zo wankel dat hij besloot dat alleen een militaire overwinning hem nog kon redden. In juli 1830 nam het Franse leger Algiers in, zette de dey af en voegde Algerije bij Frankrijk, waar het 125 jaar lang deel van uit zou maken, tot de Algerijnen in een bloedige burgeroorlog hun vrijheid wonnen.

3 koningen
Niet alleen de dey en Karel X verloren in 1830 hun land. Ook onze eigen Willem 1 raakte z’n land kwijt. In dit geval ging het om België en had ‘ie er nog 2 over.

Voor Karel  de tiende kwam de overwinning echter te laat. Zijn populariteit in eigen land was al gedaald tot het nulpunt en hij hield het slechts 2 weken langer vol op de troon dan de dey. In augustus 1830 werd hij in een revolutie afgezet.

Moraal van dit verhaal? Leen nooit geld uit aan Fransen, maar als je dat dan toch doet, gebruik dan niet een vliegenmepper als onderhandelingstool. Dat werkt dus niet…

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *