Category: Wetenschap

Vandaag gaan we het hebben over Tycho Brahe, Deens edelman, astronoom, alchemist en algemeen excentriekeling.

Tycho werd geboren in de familie Brahe op een ongelukkig moment. Zijn ouders hadden namelijk beloofd om hun eerstvolgende zoon af te staan aan de broer van zijn vader, aangezien die kinderloos was. Toen Tycho geboren werd, hielden zijn ouders zich echter niet aan de afspraak. Zijn oom had daar na 2 jaar smoesjes genoeg van en besloot de 2-jarige Tycho dan maar te ontvoeren naar zijn eigen kasteel om hem daar op te voeden. Kennelijk kon het zijn ouders bij nader inzien toch niet zo veel schelen, want ze hebben geen moeite gedaan de kleine Tycho terug te halen.

Oom Jørgen had mooie plannen voor Tycho en zorgde ervoor dat hij een gedegen opleiding kreeg om geleerde te worden. In eerste instantie was het de bedoeling dat hij rechten zou gaan studeren, maar nadat Tycho een zonsverduistering mee had gemaakt, wijdde hij een deel van zijn studies aan astronomie.

Een goede astronoom heeft uiteraard wiskundige kennis nodig en Tycho was geen uitzondering. Hij was daarin zo fanatiek, dat hij op een bruiloft van een professor eens een hoogoplopende ruzie kreeg met een studiegenoot over een wiskundige formule. Omdat geen van beiden de ander kon overtuigen met argumenten, besloten ze er dan maar een duel over uit te vechten. Tycho bleek duidelijk de mindere zwaardvechter en verloor een deel van zijn neus tijdens het duel. Sindsdien liep hij rond met een metalen prothese die aan z’n schedel was vastgelijmd.

Na het afronden van zijn studies richtte Tycho zich op het doen van systematische waarnemingen van de sterrenhemel, waarbij hij de laatste astronoom was voor de uitvinding van de telescoop en dus alles met het blote oog moest doen. Ondanks deze relatieve handicap maakte hij duizenden vrij nauwkeurige waarnemingen en was de eerste die ontdekte dat de sterrenhemel niet statisch is en dat kometen en supernovae geen atmosferische fenomenen zijn, maar dat deze zich op dezelfde afstand als sterren of planeten bevinden.

Dankzij zijn goede relatie met Koning Christian van Denemarken kreeg hij de gelegenheid om op een eiland een enorm observatorium te bouwen, waar hij behalve waarnemingen van sterren ook medische en alchemistische experimenten kon uitvoeren. Helaas bleek dat de instrumenten die hij op Uraniborg, zoals het observatorium heette, last hadden van de wind en de waarnemingen dus allemaal mislukten. Dit was vooral jammer voor koning Christian die 6 jaar lang 1% van het budget van de Deense staat in Tycho’s project had gestopt, ofwel omgerekend naar hedendaagse maatstaven een luttele paar miljard.

Vreemd genoeg bekoelde hierna de relatie tussen Tycho en Christian danig en werd hij het land uitgezet richting het Heilige Roomse Rijk. Dit ongetwijfeld tot grote opluchting van de boeren die rond Uraniborg woonden en die Tycho als halve slaven had behandeld.

De Heilige Roomse keizer kon wel wat geleerden gebruiken en in Praag kon Tycho ondersteund door de keizer doorgaan met zijn astronomische waarnemingen, als keizerlijke astronoom. Zoals elke zichzelf respecterende renaissance geleerde hield hij zich natuurlijk niet alleen met astronomie bezig, maar ook met alchemie, magie en het maken van vreemde medicijnen. Zo dacht Tycho een medicijn tegen epileptische aanvallen bedacht te hebben, wat bestond uit het ingedroogde vermalen hoofd van een misdadiger gemengd met pioenroos. Hierbij moet wel aangetekend worden dat dit middel niet werkt tijdens een volle maan. Ook niet op enig ander moment trouwens.

Het bedenken van medicijnen en het doen van astronomische waarnemingen is eenzaam werk en wat brengt daarbij meer verlichting dan een tamme eland? Waarschijnlijk een aan alcohol verslaafde tamme eland. Die woonde dan ook in huis bij Tycho en werd meegenomen naar feestjes als attractie. Jammer genoeg keek de eland op een van de feestjes te diep in het glaasje, waarna hij van een trap af viel en daarbij z’n nek brak, ongetwijfeld tot groot verdriet van Tycho.

Ter vervanging van de eland werd er een assistent aangesteld om te helpen bij de astronomische waarnemingen, ene Johannes Keppler.

Hoewel Tycho vaak z’n eland, toen deze nog leefde, meenam naar feestjes was hij zeer gesteld op goede etiquette. Dat is hem uiteindelijk fataal geworden. Bij een groot feest aan het hof van de keizer was er een groot uren durend feestmaal. Omdat het onbeleefd was om naar de wc te gaan voor het eind van het banket hield Tycho net zo lang zijn plas op totdat hij uiteindelijk helemaal niet meer kon plassen. Waarschijnlijk veroorzaakte dat een blaasbreuk, die hem na enige dagen ondraaglijke pijn fataal werd. Gelukkig had hij nog wel tijd om zijn eigen grafschrift te bedenken:  “Hij leefde als een wijs man, maar ging dood als een idioot”.

Na Tycho’s dood gebruikte Keppler Brahe’s verzamelde waarnemingen om te bewijzen dat de aarde om de zon draait en niet andersom.