In dit geschrift stonden allerlei "oplossingen" voor sodomie. Rudolf de Mepsche heeft het zeker bestudeerd...
In 1731 vond in Groningen een massaproces plaats waarbij de ploert van vandaag de grootste rol speelde. Het gaat om Rudolf de Mepsche. Deze landjonker stamde uit een geslacht wat wel meer ploerten heeft voortgebracht. Een van zijn voorvaderen stond in de 80-jarige oorlog bekend als de ketterjager en zorgde voor heel wat brandstof voor op de brandstapels.
Rudolf was grietman van het Westerkwartier, wat inhield dat hij een soort rechter en burgemeester ineen was. De grietman was oppermachtig in het gebied waar hij over heerste. In een strafrechtelijke zaak was er geen mogelijkheid tot beroep bij een hogere rechtbank en daar wist Rudolf goed gebruik van te maken.
Rudolfs tegenstrever
In het gebied waar hij grietman was maakte van oudsher de familie van Hanckema de dienst uit. Rudolf wist echter via bezittingen van zijn vrouw, die familie was van de van Hanckemas het tot grietman te schoppen. Dit tot groot ongenoegen van Clant van Hanckema, het hoofd van de familie van Hanckema. Er borrelde een stevige rivaliteit op tussen Clant en Rudolf, temeer daar Rudolf aanhanger van de Oranjes was en Clant van de regentenpartij, die recht tegenover elkaar stonden.
Rond 1730 kreeg Rudolf een pamflet in handen waarin een veroordeling voor sodomie in Utrecht werd beschreven. Na bestudering van het geschrift ging er bij Rudolf een lichtje branden: Wat nu als hij een aantal aanhangers van Clant zou beschuldigen van sodomie en ze via de pijnbank een bekentenis zou ontlokken? Het liefst van sodomie met Clant zelf!
In dit geschrift stonden allerlei “oplossingen” voor sodomie. Rudolf de Mepsche heeft het zeker bestudeerd…
Dit vuige plan had een aantal praktische voordelen voor Rudolf. Zo sprak hij zelf recht waardoor de beschuldigden zeker ter dood zouden worden veroordeeld. Daarnaast moesten de veroordeelden of hun erfgenamen (in het geval van de doodstraf) zelf de proceskosten betalen. Niemand zou er bovendien een speld tussen kunnen krijgen als ze zelf hadden bekend, wat via de pijnbank een fluitje van een cent zou zijn.
De uitvoering van het snode plan
Zo gezegd zo gedaan en Rudolf begon met het aanklagen en arresteren van de aanhangers van Clant. Maar liefst 34 mannen werden opgepakt en wreed gemarteld. 22 van hen werden ter dood veroordeeld en 2 bezweken aan de martelingen, maar de rest werd op instigatie van stadhouder Willem IV niet veroordeeld, omdat hij bang was voor een opstand van de boeren in het gebied.
Tevreden keek Rudolf toe hoe de ter dood veroordeelden werden gewurgd en hoe hun lijken niet werden begraven, maar in brand gestoken. Helaas had hij niemand zo ver gekregen om Clant zelf te beschuldigen, maar die zou zich wel koest houden nu een groot deel van zijn aanhangers veroordeeld werd. Tenminste daar ging Rudolf van uit.
Jammer genoeg kon Rudolf niet lang genieten van zijn overwinning, want Clant en zijn overgebleven medestanders begonnen een aantal civielrechtelijke procedures (waarbij Rudolf niet de hoogste rechter was) over de kosten van de processen. Uiteindelijk wisten ze dit zo lang te rekken dat Rudolf, die in eerste instantie de kosten had voorgeschoten, dreigde failliet te gaan. Zoals het een echte ploert betaamt werd hij echter uit de penarie gered door Willem IV, die zijn faillissement voorkwam en hem tot drost benoemde in een nabijgelegen gebied. Eind goed al goed voor deze Groningse potenrammer.
We hebben het eerder als eens over de fijne vader Jan Fitzgilbert de Maarschalk gehad. Om te vieren dat het vandaag vaderdag is, vestigen wij onze aandacht op nog een aantal fijne vaders uit de geschiedenis en hun kinderen.
Stalin
Het zal de meeste mensen niet geheel verbazen dat Stalin niet echt de leukste vader van de wereld is. Stalin en Yakov, zijn oudste zoon, konden het niet bepaald met elkaar vinden. De tweede vrouw van Stalin, Yakov’s stiefmoeder, zag eens een meisje in tranen wegrennen van hun huis. Toen ze naar binnen ging, zag ze daar Yakov die er ook niet bepaald blij uitzag. Hij had zijn verloofde aan zijn vader voorgesteld en dat was niet echt soepel gegaan.
Diep teleurgesteld dat zijn vader zijn verloofde niet goedkeurde, trok hij zich terug in zijn slaapkamer en probeerde zichzelf met een schot van het leven te beroven. Terwijl zijn pleegmoeder hem verpleegde, was het enige commentaar van zijn vader, ‘hij kan nog niet eens recht schieten.’
Later, in de Tweede Wereldoorlog, diende Yakov als luitenant in het rode leger. Hij werd al snel door het Duitse leger gevangen genomen. Toen zij er achter kwamen wie ze in handen hadden, probeerden ze Yakov te ruilen voor veldmaarschalk Friedrich Paulus, die zich had overgegeven tijdens de Slag om Stalingrad. Het antwoord van Stalin was kort maar krachtig: ‘Ik ruil geen maarschalk voor een luitenant’.
Liu Bang
Niet alleen vaders kunnen zich vervelend gedragen, hun nageslacht is ook niet altijd even fijnzinnig. Voordat Han Gaozo, de eerste keizer van de Chinese Han-dynastie het zo ver geschopt had, stond hij bekend als Liu Bang. Hij kwam uit een boerenfamilie, maar had zich al opgewerkt tot een politieke functie binnen de Qin-dynastie. Hij voegde zich bij de opstand tegen de wrede keizer en wist samen met de andere rebellenleiders het regime omver te werpen.
Na de val van de Qin-dynastie vielen de rebellen uiteen en begonnen ze onderling om de macht te strijden. Een van de belangrijkste rivalen van Liu Bang was generaal Xiang Yu. Xiang Yu wist Liu Bang en zijn bondgenoten meerdere keren te verslaan, maar maakte zich door zijn wreedheid niet populair.
Xiang Yu wist op een gegeven moment de vader van Liu Bang gevangen te nemen. Hij zond Liu Bang een ultimatum: ‘Geef je over, of ik kook je eerbiedwaardige vader levend!’
Liu Bang had zijn prioriteiten duidelijk op orde. Zijn antwoord was duidelijk: ‘We zijn broeders in de strijd: mijn vader is dus jouw vader. Als jij je eigen vader zou koken, stuur me dan op zijn minst een kop van de soep.’
Xiang Yu koos eieren voor zijn geld en de twee tekenden een wapenstilstand. Later wist Liu Bang uiteindelijk de generaal en zijn andere concurrenten te verslaan en werd hij de eerste keizer van de Han-dynastie. Of zijn vader dat nog mee mocht maken is niet bekend.
Tullia Minor
Het zijn niet alleen vaders en zonen die nare trekjes ten opzichte van elkaar kunnen hebben, ook dochters zijn niet altijd even plezieriger bezig. Zo is daar bijvoorbeeld Tullia Minor, de laatste koningin van Rome. Voordat Rome een republiek werd, was het een koninkrijk, maar de monarchie was nog niet erfelijk. Na het overlijden van de koning werd zijn opvolger gekozen door het volk. Of in elk geval het deel van het volk dat stemrecht had. Uiteraard waren dat de rijke mannen.
De zesde koning, Servius Tullius, had twee dochters, Tullia Major en Tullia Minor (want één dochter naar jezelf noemen is natuurlijk niet genoeg). Hij was door de familie van zijn directe voorganger, Lucius Tarquinius Priscus, opgenomen. Om hen daarvoor te eren, liet hij zijn twee dochters met de twee zonen van zijn voorganger trouwen. Zijn jongste dochter, Tullia Minor, trouwde met Arruns, de oudste met Lucius.
Nou waren Arruns en Tullia Major niet zo erg ambitieus, maar Tullia Minor en haar zwager wel. Beide waren gefrustreerd over het gebrek aan ambitie en pit van hun partners. ze zwoeren daarom samen en lieten hun echtgenoten vermoorden, om vervolgens met elkaar te trouwen.
Daar hield hun ambitie echter niet op… Ontevreden met het feit dat ze nog moesten wachten op hun beurt om te regeren begonnen ze de senaat op te zetten tegen Tullia’s vader. Uiteindelijk stuurde Lucius een aantal mannen naar Tullia’s vader Servius om hem te vermoorden om daarna zelf in de senaat de troon op te eisen.
Tullia kwam per koets naar de senaat om haar man te steunen, maar werd door hem naar huis gestuurd weg van het tumult. Onderweg kwam ze het lijk van haar vader tegen en reed met haar koets over hem heen.
Rij d’r maar overheen, jongens!
Volgens de zeer bijgelovige Romeinen, was het deze daad die de Romeinse monarchie vervloekte. Waarschijnlijk was het nare karakter van Lucius Tarquinius Superbus, in de volksmond Tarquinius de hoogmoedige, ook een redelijk belangrijke reden dat hij, de zevende koning van Rome, ook meteen de laatste was.
Ivan de Verschrikkelijke
Ivan IV van Rusland, die bij ons vooral als ‘de Verschrikkelijke’ bekend staat, was de eerste Tsaar van de Russen. Net zoals bij keizers, word je blijkbaar geen tsaar door aardig tegen je familie te doen. Er waren nog geen psychiaters in het Rusland van de in de 16e eeuw, dus of Ivan aan een psychische aandoening leed en zo ja, aan welke is niet te herleiden. Hij laat in elk geval een zeer dubbele nalatenschap achter. Aan de ene kant staat hij bekend als een intelligente, vrome, kunstzinnige heerser, die de Russische staat flink vergrootte en moderniseerde. Aan de andere kant had hij paranoide trekken en heftige woedeaanvallen.
De oudste zoon van Ivan, Ivan Ivanovich, trouwde meerdere malen. De eerste twee vrouwen werden beide naar kloosters verbannen omdat ze geen kinderen baarden. De derde vrouw van Ivanovich, Yelana Sheremeteva, werd uiteindelijk wel zwanger. De tsaar vond dat zij zich, voor een zwangere dame, veel te uitdagend kleedde en besloot haar daarom een pak rammel te geven in plaats van wat schoonvaderlijk advies te geven. Daarop kreeg Yelana een miskraam. Ivanovich ging daarop verhaal halen bij zijn vader. Die wilde echter zijn fout niet toegeven en sleepte er zelfs wat eerdere politieke en militaire onenigheden, die vader en zoon gehad hadden, bij. De gemoederen liepen uiteindelijk zo hoog op, dat het tot een vechtpartij kwam. De tsaar sloeg zijn zoon tegen het hoofd met zijn scepter, waarop die bloedend neerviel. De tsaar kwam meteen bij zinnen en zat de volgende dagen biddend aan het bed van zijn zoon, helaas tevergeefs, enige dagen later overleed de jonge Ivan.
Helaas voor de oudere Ivan was de volgende kandidaat voor de troon zijn zoon Fjodor, een simpele ziel, die uiteindelijk de laatst tsaar van de Rurik dynastie zou zijn.
Marvin Gaye
Marvin Gaye groeide op onder het juk van zijn vader, Marvin Gay senior, die dominee was bij een pinkstergemeente. Gay sr. hield zijn kinderen zeer strikt aan zowel oudtestamentische regels als aan nieuwtestamentische regels. Marvin junior werd dan ook regelmatig bont en blauw geslagen als hij zich niet aan de regels hield. Volgens zijn zus kreeg hij regelmatig met de riem als hij bijvoorbeeld een minuut te laat thuis kwam.
Vanaf zijn pubertijd begon Marvin jr. hier tegen in opstand te komen en op zijn zeventiende liep hij van huis weg om bij de luchtmacht te gaan. Nadat hij eervol was ontslagen bij de luchtmacht begon hij met doo-wop groepen op te treden. Uiteindelijk kwam hij via samenwerkingen met Bo Diddley en Chuck Berry terecht bij het Tamla-Motown label waar hij een geweldige carrière opbouwde.
Een van zijn grootste hits was What’s going on, wat de nummer 2 positie in de VS bereikte. Een deel van de tekst is als volgt:
Father, father We don’t need to escalate You see, war is not the answer For only love can conquer hate You know we’ve got to find a way To bring some lovin’ here today
Achteraf gezien klinkt dit als een voorbode voor dingen die zouden gebeuren.
In 1983 had Marvin jr. een reeks problemen met de belastingdienst gehad terwijl hij in België verbleef. Dat jaar keerde hij terug naar de VS waar hij bij zijn ouders in trok. Voor kerst gaf hij zijn vader een revolver als cadeau. Drie maanden later op 1 april 1984 schoot zijn vader zijn zoon dood met deze revolver, nadat die hem had geslagen, omdat senior al dagen ruzie maakte met zijn moeder. Waarschijnlijk wist Marvin jr. dat zijn vader hem zou vermoorden, want getuigen hadden zijn vader vaak horen zeggen dat hij zijn zoon zou vermoorden, als hij hem ook maar met een haar zou aanraken.
Zijn laatste woorden sprak Marvin jr. tegen zijn broer: “Het is goed zo, ik kon het niet zelf doen, dus liet ik het hem doen”. Suicide by father is hier de correcte term voor.
Vaderdag
Geniet dus van deze heerlijke dag, zet je vader in het zonnetje en bedenk dat je het een stuk slechter had kunnen treffen, maar dat je, als je het toch slecht getroffen hebt, altijd nog met een koets over ‘m heen kan rijden.
Heksenjachten zijn een fenomeen dat vooral in de vroegmoderne tijd een grote vlucht nam. In tegenstelling tot wat je zou denken is niet de katholieke kerk met zijn inquisitie hier debet aan, maar zijn het vooral de protestanten die de grootste jachten hielden en de meest redeloze. Wat niet wil zeggen dat er hier en daar uiteraard ook wat heksen door de katholieken op de brandstapel werden gegooid (Jeanne d’Arc is een goed voorbeeld). De katholieken gebruikten hekserij wel als instrument om ketterij aan te pakken of politieke tegenstanders, maar niet op zo’n grote schaal als de protestanten.
Een van de bekendste heksenjachten vond plaats in stadje Salem in New England, een puriteins bolwerk. In Salem was de sfeer sowieso al niet zo relaxed, omdat 2 families een vete hadden waar de hele rest van de gemeenschap ook bij betrokken was. Regelmatig kwam het dan ook tot klappen over en weer. Daarnaast was ongeveer elk vermaak onder de puriteinen verboden. Dansen, feesten, kerst vieren, muziek maken. Het was allemaal duivels vermaak wat terug te leiden viel tot heidense rituelen.
Het begin van de jacht in Salem
Toen in de winter van 1692 enkele kinderen aanvallen kregen van iets dat niet natuurlijk leek en erger was dan epilepsie konden dokters geen fysieke oorzaak vinden. De kinderen gooiden met spullen, maakten vreemde geluiden en klaagden dat ze geprikt werden door naalden. Tegenwoordig kom je dat in de supermarkt ook nog wel eens tegen, maar dan wijt je dat aan een anti-autoritaire opvoeding. Nadat er echter steeds meer jonge vrouwen hetzelfde gedrag begonnen te vertonen opperde een dominee dat het weleens het werk van de duivel kon zijn.
De kinderen wezen ogenblikkelijk een paar personen aan die niet zo geliefd waren binnen de gemeenschap als boosdoeners. Een bedelaar, een vrouw die niet vaak genoeg (als in minstens 8 uur per week) naar de kerk ging en een slaaf van een ander ras. Deze werden ogenblikkelijk opgepakt.
Hier stopte het echter niet bij. de kinderen begonnen meer mensen te beschuldigen, waaronder mensen met een goede reputatie die vaak in de kerk te vinden waren. De conclusie die hieruit volgde was dat kennelijk iedereen een heks kon zijn en een golf van arrestaties volgde. Ook omdat de opgepakten weer nieuwe namen noemden.
Het proces
Uiteindelijk leidde dit tot een proces tegen tientallen vermeende heksen waarbij het belangrijkste bewijs de zogenaamde geestverschijningen waren. De kinderen beweerden namelijk dat ze geprikt werden met naalden door geestverschijningen van de mensen die ze beschuldigden. Dit kwam goed uit want een alibi telde op deze manier niet meer. Immers jij was misschien wel op je boerderij aan het werk, maar stiekem had je je geestverschijning het duivelse werk op laten knappen.
Dit was het moment waarop Cotton Mather op het toneel verscheen. Deze puriteinse dominee hielp om de heksen definitief te veroordelen. Er was namelijk een discussie over de vraag of de duivel iemands geestverschijning kon gebruiken zonder toestemming van diegene. Als dat het geval zou zijn dan hadden de beklaagden immers niet bewust de kinderen kwaad gedaan. Cotton echter overtuigde de rechtbank van de stelling dat de duivel niet iemands geestverschijning kon gebruiken zonder toestemming. Hiermee was iedereen wiens geestverschijning gezien was per definitie schuldig.
Een meerpersoonsgalg is wel zo efficiënt.
Dankzij Cotton werden flink wat heksen veroordeeld en geëxecuteerd. In de jaren na de processen kregen echter steeds meer mensen het idee dat de veroordelingen niet klopten, tot zo’n 20 jaar na de veroordelingen het algemene oordeel, zelfs van de getuigen en aanklagers, was dat de heksen onterecht waren veroordeeld. Een aantal veroordelingen werd toen ook ongedaan gemaakt (niet dat de opgehangen heksen daar nog iets aan hadden, maar soit).
De enige die altijd heeft volgehouden dat hij een goede rol speelde in het hele proces was Cotton Mather, wat des te vreemder is als je bedenkt dat hij behalve dominee ook wetenschapper was en als eerste een vorm van inenting tegen pokken in Boston introduceerde. Hiermee redde hij tientallen levens. Wat hij dus in Salem net zo makkelijk weer te niet deed.
Verantwoordelijk voor algehele achteruitgang intelligentie...
Thomas Midgley begon zijn carrière als gerespecteerd scheikundige aan de Cornell Universiteit, maar ging in 1916 aan de slag bij General Motors om onderzoek te doen op het gebied van motoren.
Al snel kwam hij op het spoor van een stof, die motoren beter liet draaien en waardoor ze minder last hadden van kloppen of pingelen. Tetra-ethyllood bestaat, zoals de naam al aangeeft, gedeeltelijk uit lood, dat bij verbranding vrijkomt. Omdat toen ook al bekend was dat lood giftig was, kreeg de stof de merknaam Ethyl en werd het looddeel tactisch verzwegen. Midgley was echter goed op de hoogte van het gevaar, want in 1923 nam hij een lange vakantie om te genezen van een lichte loodvergiftiging.
Verantwoordelijk voor algehele achteruitgang intelligentie…(foto copyright Plazak)
Samen met de chemiereus Dupont en de voorloper van ExxonMobil startte General Motors een speciaal bedrijf dat zich richtte op de productie van Ethyl, waarbij Midgley onderdirecteur werd. Ondanks een aantal doden in de fabriek door loodvergiftiging, beweerde Midgley dat ethyl totaal ongevaarlijk was. In 1924 ging hij zelfs zover dat hij tijdens een persconferentie ethyl over z’n handen liet stromen en het een minuut lang inhaleerde. Hij beweerde dat hij dat elke dag kon doen zonder nadelige effecten. In werkelijkheid had hij ruim een jaar lang last van vergiftigingsverschijnselen door z’n stunt.
Het gat in de ozonlaag
Midgley bleek organisatorisch niet zo’n heel groot talent te zijn en werd overgeplaatst naar een functie binnen General Motors waar hij weer meer onderzoek kon doen. Binnen de kortste keren had hij samen met een team een stof uitgevonden die gebruikt kon worden in koelingen in ijskasten, een gebied waar General Motors zich in de jaren 30 nog mee bezig hield. De zogenaamde cfk’s die hij uitvond, zijn verantwoordelijk voor een groot deel van het gat in de ozonlaag. Pas in de jaren 70 kwam men hier achter en werden ze verboden, maar toen was er al een behoorlijk groot gat ontstaan. Niet zo vreemd ook, als je bedenkt dat elke molecuul cfk gemiddeld zo’n 100.000 moleculen ozon vernietigt.
In de jaren 70 begon men ook in te zien dat loodtoevoegingen aan brandstof niet zo heel handig waren. Het gemiddelde loodgehalte in het bloed van mensen in de verenigde staten was toen zo’n 16 microgram per liter. Dat klinkt als heel weinig, maar bij meer dan 10 microgram per liter spreekt men al van verhoogde waarden. Omdat een teveel aan lood leidt tot asociaal gedrag en een verlaging van de intelligentie heeft men wel eens geschat dat de invoering van ethyl wereldwijd een daling van minstens 4 IQ-punten heeft veroorzaakt en verantwoordelijk is voor tientallen miljoenen misdaden, die niet waren gepleegd zonder de verhoogde loodconcentraties.
Midgley kampte intussen vanaf 1940 met een vorm van Polio en kreeg steeds meer moeite met bewegen. In 1944 deed hij z’n laatste dodelijke uitvinding: een systeem met katrollen en touwen dat zijn verzorgers moest helpen hem uit bed te takelen. Gelukkig voor de rest van de wereld was deze keer het enige dodelijke slachtoffer Midgley zelf, die vast kwam te zitten in zijn katrollenstelsel en zo zichzelf verstikte.
