Categories
Geschiedenis Ploerten Wetenschap

Alvin Graves en de Castle Bravo bom

Het is vandaag precies 75 jaar geleden dat het element plutonium voor het eerst geïsoleerd werd door Glenn T. Seaborg. Naast het gebruik voor vreedzame doeleinden is plutonium uitermate geschikt om kernwapens mee te maken.

Straling? dat valt wel mee joh!
Castle Bravo en straling? dat valt wel mee joh!

Het grootste kernwapen wat de Verenigde Staten ooit hebben getest is de Castle Bravo bom, die op de Bikini atol tot ontploffing werd gebracht. Doordat de bom veel krachtiger was dan verwacht veroorzaakte hij de grootste radioactieve besmetting in de geschiedenis van de VS. Gezien de enorme kracht van de bom niet zo vreemd. Er is eens uitgerekend dat de kracht gelijk stond aan een trein van California tot aan de Noordoostkust, tot de nok toe gevuld met conventionele TNT springstof.

Ook al zou er 3 keer zoveel radioactiviteit vrijkomen als gedacht dan zou dat niet zo’n groot probleem zijn, gezien de wolk met radioactiviteit niet richting bewoond gebied, maar over de oceaan zou waaien.

Helaas draaide op de ochtend waarop de ontploffing was gepland de wind richting de nabijgelegen bewoonde eilandjes  Rongelap en Utirik. De militairen wilden de test uitstellen, maar de hoogste baas was de burger Alvin C. Graves. Graves was overtuigd dat radiatie niet zo schadelijk was en dat zeuren daarover voor mietjes was. Op zich kon men daar weinig tegen in brengen. Enkele jaren eerder was Graves namelijk aanwezig bij het tweede incident met de zogeheten demon core.

De demon core was een bal van plutonium in sub-kritische staat, wat betekent dat de bal bijna de kritieke massa bereikt had waarbij een kernreactie op gang komt. Om te testen wanneer zo’n reactie zou beginnen experimenteerde men met allerlei stimulaties van de massa. In augustus 1945 kwam zo een van de onderzoekers aan het experiment om, toen hij per ongeluk een blok wolfraamcarbide, dat neutronenstraling tegenhoudt,  op de core liet vallen. Alhoewel hij erger voorkwam door meteen het blok te verwijderen was hij zelf al blootgesteld aan een dodelijke dosis straling.

Ondanks het gebleken gevaar van de experimenten bleven de onderzoekers, waaronder Graves, zonder beveiliging experimenten doen. Een jaar later resulteerde dat in nog een dodelijk ongeluk toen onderzoeker en showman Louis Slotin demonstreerde hoe je de core in een beryllium halve bol kon plaatsen en vervolgens een andere halve bol beryllium  over de core kon laten zakken, zodat de neutronenstraling vanuit de core door het beryllium werd gereflecteerd terug de core in. Door de beryllium bollen niet tegen elkaar aan te laten komen werd voorkomen dat alle straling terug de core in werd gereflecteerd en zo het kritieke punt zou worden bereikt. De manier om te voorkomen dat de bollen beryllium de core helemaal zouden afsluiten was om er de punt van een schroevendraaier tussen te houden.

Ondanks dat Slotin dit al meer dan 10 keer had gedaan, liet hij toch even de schroevendraaier tussen de bollen vandaan komen. Dit resulteerde in een flits van straling, waarna Slotin de reactie stopte door met de schroevendraaier de beryllium bol van de core te wippen.  De enorme stralingsdosis  die vrij kwam resulteerde echter wel in Slotins dood negen dagen later aan acute stralingsziekte.

Nee ik heb dit al heel vaak gedaan, niets gevaarlijks aan.
Nee ik heb dit al heel vaak gedaan, niets gevaarlijks aan.

Tijdens de mislukte demonstratie met de schroevendraaier stond Graves van achter Slotins schouder mee te kijken, en hoewel hij gedeeltelijk werd beschermd door het lichaam van Slotin, werd ook hij blootgesteld aan een enorme stralingsdosis.  In de dagen na het ongeluk werd Graves geheel kaal en gaven de artsen hem 50% kans om het te overleven. Gezien hij 9 jaar later de baas was over de test met de Castle Bravo is hem dat redelijk goed gelukt.

Zijn ervaring met straling gaf Alvin Graves de autoriteit om iedereen voor mietje uit te maken die over straling zeurde. Hij had immers toch wel een grotere dosis binnen gehad en hij had, naar eigen zeggen, nergens last van, in tegenstelling tot die slampamper van een Slotin.

Op de ochtend van de geplande ontploffing van de Castle Bravo besloot Alvin Graves dan ook dat de ontploffing gewoon door zou gaan, immers van een beetje straling ging niemand (behalve Slotin) dood.

Zo gezegd, zo gedaan en op de betreffende ochtend werd de Castle Bravo volgens plan tot ontploffing gebracht. Dat de kracht een stuk groter was dan verwacht had tot gevolg dat de inwoners van zowel Rongelap als Utirik last kregen van stralingsziekte. Pas na 3 dagen werden ze geëvacueerd, om nooit meer terug te keren naar hun huis.

Toen de Amerikaanse senaat naar aanleiding van de kernproeven Graves opriep om te getuigen over de gevolgen van straling  en kanker gaf hij aan dat wellicht de kans iets groter was om kanker te krijgen, maar dat het niet zo heel veel scheelde.

In 1965 overleed Graves aan een hartaanval die, naar later bleek, toch gelinkt kon worden aan z’n ervaring met de demon core.

Categories
Geschiedenis Ploerten

Ploert van de dag: Willem Kieft

Willem Kieft kennen we tegenwoordig als voetballer met een iets te grote interesse in Colombiaanse plantaardige producten. Lang voordat voetbal een spel werd waarbij volwassen kerels in janken uitbarsten als hun club verliest van de grote rivaal, stond Willem Kieft echter al bekend als de belangrijkste burger van het toekomstige New York.

Deze Willem was namelijk vanaf 1638 tot 1647 directeur van de Nederlandse kolonie Nieuw-Amsterdam voor de West-Indische Compagnie. In de 9 jaar dat hij directeur was deed hij er alles aan om zich bij Jan en alleman ongeliefd te maken. Zo regeerde hij de kolonie met ijzeren hand en werden de andere kolonisten behandeld als halve lijfeigenen.

Toen een aantal van hen zich bij hem beklaagd had over de situatie beloofde hij hen meer zeggenschap te geven. De zeggenschap bestond er uit dat hij een  raad van advies instelde om hem te helpen belangrijke beslissingen te nemen. In de raad zaten maar liefst 2 leden: Willem Kieft zelf en een Waalse arts die grote schulden had bij de West-Indische Compagnie en dus waarschijnlijk naar Kieft zou luisteren. Voor het geval de Waal dat niet zou doen, had Kieft zichzelf 2 stemmen in de raad toegedeeld omdat hij ook directeur van de kolonie was. Omdat het advies van de raad met meerderheid van stemmen bepaald werd, kwam het er dus op neer dat Kieft in alle gevallen slechts gebonden was aan z’n eigen advies.

de oorlog van Willem Kieft

Niet alleen de kolonisten konden het slecht vinden met Kieft. Ook de lokale bevolking had niets met hem te schaften. Tot de komst van Kieft hielden de kolonisten er redelijk goede betrekkingen op na met de indianen, maar na zijn komst kwam daar verandering in. Toen een indiaan, als wraak voor een moord van 15 jaar eerder, een kolonist vermoordde zag Kieft zijn kans schoon en opperde aan de kolonie het plan een oorlog te beginnen tegen de inheemse bevolking.

Peter Stuyvesant komt Willem Kieft vervangen...
Peter Stuyvesant komt Willem Kieft vervangen…

Om zich te vergewissen van de steun van alle kolonisten stelde Kieft een nieuwe serieuzere raad in van 12 belangrijke kolonisten die hij advies vroeg over zijn oorlogsplan. De kolonisten gaven hem tot zijn verbijstering een unaniem negatief advies. Kieft besloot deze ondankbare honden dus maar te negeren en alsnog op oorlogspad te gaan met de soldaten van de West-Indische Compagnie, die tenminste gewoon naar orders luisterden.

Door de oorlog van Kieft (de officiële naam van deze oorlog) verenigden alle stammen rond Manhattan, die hiervoor altijd verdeeld waren geweest, zich voor het eerst tegen de Nederlanders. Nadat Kieft met zijn soldaten 120 indianen in hun slaap had vermoord werd het de rest van de kolonisten te gortig. Stiekem stuurden ze brieven  naar Amsterdam met beschrijvingen van Willems wanbeleid en slachtpartijen met de vraag of hij vervangen kon worden.

Tot Willems woede arriveerde in 1647 een schip met Peter Stuyvesant, de volgende gouverneur, en werd Kieft teruggeroepen naar Amsterdam om zichzelf te verantwoorden.

Helaas zou Willem nooit aankomen in Amsterdam, want hij kwam om bij een schipbreuk in de buurt van Wales. Zijn herinnering leeft voort in zijn eigen oorlog en de slachtpartij die hij op eigen houtje bedacht tegen al zijn adviseurs in.

Categories
Ploerten

9 oktober, geen goede dag voor het communisme

Op 9 oktober 1968 werd Pierre Mulele, voormalig minister en communistisch guerillastrijder, geëxecuteerd door de troepen van president Mobutu van Congo. Die had eerder amnestie beloofd aan alle rebellen, maar dat bleek niet te gelden voor Mulele toen deze uit z’n ballingschap terugkeerde in Congo. Nadat z’n ogen en genitaliën waren verwijderd, werden één voor één z’n ledematen afgezaagd totdat hij overleed en werden z’n resten in de Congo rivier gegooid.

Gezien de Congo rivier de diepste is ter wereld is er nooit wat teruggevonden van Mulele. Behalve de diepste rivier is het, gemeten naar watervolume, ook de op twee na grootste rivier ter wereld. Potentieel zou de rivier dan ook genoeg elektriciteit op kunnen wekken om geheel Afrika ten zuiden van de Sahara van elektriciteit te voorzien.

Wellicht dat president Mobutu daar wat mee had kunnen doen, hij is tenslotte 32 jaar president geweest. Helaas voor Congo had Mobutu het te druk met het bouwen van zijn paleis midden in de jungle, inclusief vliegveld met landingsbaan voor een Concorde. Wel zo handig als je even wilt gaan winkelen in New York natuurlijk.

King Jaffe Jofer, oh nee wacht Mobutu Seke Seke
King Jaffe Jofer, oh nee wacht Mobutu Seke Seke

Mobutu kon zo lang president blijven omdat hij in het zadel werd gehouden door de VS, die het wel sympathiek vonden dat hij communisten doodmartelde.

Wat dat betreft is 9 oktober sowieso een mooie dag, want in 1967 kwam Che Guevara op deze datum om nadat hij net een revolutie te veel probeerde te ontketenen.

Categories
Ploerten Trivia

Vitaly Kaloyev: Moordenaar en Volksheld

Op 1 juli 2002 botsten twee vliegtuigen boven het zuiden van Duitsland op 10 kilometer hoogte tegen elkaar. DHL vlucht 611 van Bahrein naar Brussel was een vrachtvliegtuig met twee piloten aan boord, terwijl vlucht 2937 van Bashkirian Airlines onderweg was van Moskou naar Barcelona met 72 personen aan boord.

De Tupolev van Bashkirian explodeerde meteen en viel in verschillende stukken uiteen. De Boeing van DHL vloog nog een paar kilometer door alvorens te crashen. Bij het ongeluk kwamen alle inzittenden van beide vliegtuigen om.

Achteraf bleek dat het ongeluk te voorkomen was geweest als de Zwitserse luchtverkeersleiding geen tegenstrijdige berichten aan de piloten had gestuurd en beter had opgelet. Beide vliegtuigen werden gewaarschuwd door een automatisch waarschuwingssysteem met de opdracht om te klimmen (het Russische vliegtuig) of te dalen (de DHL Boeing). Als de piloten hiernaar hadden geluisterd dan was er geen ongeluk gebeurd. De luchtverkeersleider gaf de Russische piloten echter de opdracht ook te dalen, zodat de vliegtuigen nog steeds op ramkoers bleven.

Uit het onderzoek bleek dat allerlei systemen bij de luchtverkeersleiding niet werkten vanwege onderhoud. Bovendien had de luchtverkeersleider geen voorgeschreven backup omdat die lag te slapen in een ander kamertje.  Zonder backup had de luchtverkeersleider het te druk met een vliegtuig wat vertraging had en wat hij probeerde te begeleiden naar een luchthaven, terwijl de telefoonlijnen naar dat vliegveld het niet deden. Door deze samenloop gaf Peter Nielsen, de desbetreffende luchtverkeersleider, de verkeerde opdrachten aan de piloten, met het ongeluk als gevolg.

Na de ramp:

Nadat de vliegtuigen waren neergestort was architect Vitaly Kaloyev een van de eersten ter plaatse. Zijn gehele gezin zat in het Russische vliegtuig en hij vond het lichaam van zijn dochtertje als eerste, hangend in een boom. Gek van verdriet bracht hij de volgende twee jaar voornamelijk op het kerkhof door, treurend om zijn gezin.

In het onderzoek naar de toedracht van de ramp werd de conclusie getrokken dat Peter Nielsen niet schuldig was aan het ongeluk. Vitaly Kalyev deelde die mening helaas niet en gaf een privédetective de opdracht uit te vinden waar Nielsen woonde. Zodra hij het adres kreeg stond hij binnen de kortste keren bij Nielsen voor de deur waar Vitaly hem na een kleine woordenwisseling doodstak.

kloten aircrash

Nadat de Zwitserse politie Kaloyev had opgepakt werd deze veroordeeld tot een lange gevangenisstraf. Na twee jaar kwam hij echter vrij omdat z’n mentale toestand niet was meegenomen in het proces. Bij terugkeer in Noord-Ossetië, waar hij woonde, werd hij als een held onthaald en minister van volkshuisvesting gemaakt. Dat had hij wel verdiend namelijk.

Dat is namelijk hoe men rolt in de Kaukasus, waar het belangrijkste exportproduct bloedvetes is en waar Noord-Ossetië het bekendst is van het gijzelingsdrama in Beslan en de oorlog die er om haar broertje Zuid-Ossetië gevoerd werd.