Nederland laat zich tegenwoordig graag voorstaan op haar eerlijke manier van zakendoen. Op elk lijstje van de meest corrupte landen bungelt Nederland steevast onderaan in het gezelschap van onkreukbare landen als Zweden en Zwitserland. Goed gezelschap, maar niet heel spannend.
Dat is wel eens anders geweest. In de 17e en 18e eeuw was Nederland een van de belangrijkste handelsnaties, met als boegbeeld de VOC. Als er ergens in de Oost geld te verdienen viel dan was de VOC er als de kippen bij. Wat het verschil echter met tegenwoordig is, is dat de handelaren niet alleen in dienst van de VOC opereerden, maar zich daarnaast met allerlei handeltjes voor zichzelf bezig hielden. Officieel was dit verboden, maar streng gecontroleerd werd er niet.
Een mooi voorbeeld is de opiumhandel in Bengalen. De VOC had hier een officiële handelspost van waaruit opium voor China werd verhandeld. Een zeer lucratieve handel en dus een zeer gewilde positie voor werknemers van de VOC. Wie hier gestationeerd werd was verzekerd van een riant pensioen na terugkomst in Nederland.
Omdat de clandestiene handel vaak meer dan het dubbele bedroeg van de officiele cijfers begon men zich in Nederland zorgen te maken dat het uit de hand liep en dat de VOC te grote bedragen misliep. Om hier iets aan te doen werden inspecteurs gestuurd die de handel moesten controleren, maar dit hielp nauwelijks omdat ook de inspecteurs al snel leerden met de clandestiene handel mee te doen.
Een van de inspecteurs was bijvoorbeeld Joannes van Straaten, die een officieel salaris genoot van 100 gulden per maand, maar in 7 jaar tijd 175.000 gulden naar huis stuurde in Nederland. In die tijd is het hem overigens vreemd genoeg niet gelukt om ook maar een smokkelaar voor het gerecht te slepen.
Toen de handel nog welig bloeide had de VOC hier wel van te lijden, maar werden er toch flinke winsten gemaakt. Toen echter aan het eind van de 18e eeuw het economisch tij keerde bleek de corruptie de nagel aan haar doodskist te zijn. De bijnaam van de VOC werd dan ook Vergaan Onder Corruptie
Als wij het tegenwoordig hebben over corrupte Grieken, Italianen en Cyprioten is het goed in gedachten te houden waar de vermaarde VOC mentaliteit eigenlijk voor stond.
