Categories
Geschiedenis Ploerten Wetenschap

Alvin Graves en de Castle Bravo bom

Het is vandaag precies 75 jaar geleden dat het element plutonium voor het eerst geïsoleerd werd door Glenn T. Seaborg. Naast het gebruik voor vreedzame doeleinden is plutonium uitermate geschikt om kernwapens mee te maken.

Straling? dat valt wel mee joh!
Castle Bravo en straling? dat valt wel mee joh!

Het grootste kernwapen wat de Verenigde Staten ooit hebben getest is de Castle Bravo bom, die op de Bikini atol tot ontploffing werd gebracht. Doordat de bom veel krachtiger was dan verwacht veroorzaakte hij de grootste radioactieve besmetting in de geschiedenis van de VS. Gezien de enorme kracht van de bom niet zo vreemd. Er is eens uitgerekend dat de kracht gelijk stond aan een trein van California tot aan de Noordoostkust, tot de nok toe gevuld met conventionele TNT springstof.

Ook al zou er 3 keer zoveel radioactiviteit vrijkomen als gedacht dan zou dat niet zo’n groot probleem zijn, gezien de wolk met radioactiviteit niet richting bewoond gebied, maar over de oceaan zou waaien.

Helaas draaide op de ochtend waarop de ontploffing was gepland de wind richting de nabijgelegen bewoonde eilandjes  Rongelap en Utirik. De militairen wilden de test uitstellen, maar de hoogste baas was de burger Alvin C. Graves. Graves was overtuigd dat radiatie niet zo schadelijk was en dat zeuren daarover voor mietjes was. Op zich kon men daar weinig tegen in brengen. Enkele jaren eerder was Graves namelijk aanwezig bij het tweede incident met de zogeheten demon core.

De demon core was een bal van plutonium in sub-kritische staat, wat betekent dat de bal bijna de kritieke massa bereikt had waarbij een kernreactie op gang komt. Om te testen wanneer zo’n reactie zou beginnen experimenteerde men met allerlei stimulaties van de massa. In augustus 1945 kwam zo een van de onderzoekers aan het experiment om, toen hij per ongeluk een blok wolfraamcarbide, dat neutronenstraling tegenhoudt,  op de core liet vallen. Alhoewel hij erger voorkwam door meteen het blok te verwijderen was hij zelf al blootgesteld aan een dodelijke dosis straling.

Ondanks het gebleken gevaar van de experimenten bleven de onderzoekers, waaronder Graves, zonder beveiliging experimenten doen. Een jaar later resulteerde dat in nog een dodelijk ongeluk toen onderzoeker en showman Louis Slotin demonstreerde hoe je de core in een beryllium halve bol kon plaatsen en vervolgens een andere halve bol beryllium  over de core kon laten zakken, zodat de neutronenstraling vanuit de core door het beryllium werd gereflecteerd terug de core in. Door de beryllium bollen niet tegen elkaar aan te laten komen werd voorkomen dat alle straling terug de core in werd gereflecteerd en zo het kritieke punt zou worden bereikt. De manier om te voorkomen dat de bollen beryllium de core helemaal zouden afsluiten was om er de punt van een schroevendraaier tussen te houden.

Ondanks dat Slotin dit al meer dan 10 keer had gedaan, liet hij toch even de schroevendraaier tussen de bollen vandaan komen. Dit resulteerde in een flits van straling, waarna Slotin de reactie stopte door met de schroevendraaier de beryllium bol van de core te wippen.  De enorme stralingsdosis  die vrij kwam resulteerde echter wel in Slotins dood negen dagen later aan acute stralingsziekte.

Nee ik heb dit al heel vaak gedaan, niets gevaarlijks aan.
Nee ik heb dit al heel vaak gedaan, niets gevaarlijks aan.

Tijdens de mislukte demonstratie met de schroevendraaier stond Graves van achter Slotins schouder mee te kijken, en hoewel hij gedeeltelijk werd beschermd door het lichaam van Slotin, werd ook hij blootgesteld aan een enorme stralingsdosis.  In de dagen na het ongeluk werd Graves geheel kaal en gaven de artsen hem 50% kans om het te overleven. Gezien hij 9 jaar later de baas was over de test met de Castle Bravo is hem dat redelijk goed gelukt.

Zijn ervaring met straling gaf Alvin Graves de autoriteit om iedereen voor mietje uit te maken die over straling zeurde. Hij had immers toch wel een grotere dosis binnen gehad en hij had, naar eigen zeggen, nergens last van, in tegenstelling tot die slampamper van een Slotin.

Op de ochtend van de geplande ontploffing van de Castle Bravo besloot Alvin Graves dan ook dat de ontploffing gewoon door zou gaan, immers van een beetje straling ging niemand (behalve Slotin) dood.

Zo gezegd, zo gedaan en op de betreffende ochtend werd de Castle Bravo volgens plan tot ontploffing gebracht. Dat de kracht een stuk groter was dan verwacht had tot gevolg dat de inwoners van zowel Rongelap als Utirik last kregen van stralingsziekte. Pas na 3 dagen werden ze geëvacueerd, om nooit meer terug te keren naar hun huis.

Toen de Amerikaanse senaat naar aanleiding van de kernproeven Graves opriep om te getuigen over de gevolgen van straling  en kanker gaf hij aan dat wellicht de kans iets groter was om kanker te krijgen, maar dat het niet zo heel veel scheelde.

In 1965 overleed Graves aan een hartaanval die, naar later bleek, toch gelinkt kon worden aan z’n ervaring met de demon core.

One reply on “Alvin Graves en de Castle Bravo bom”

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *