Categories
Trivia

Pierre Brassau: schildertalent

Pierre aan de lunch

Hij schildert met krachtige penseelstreken, maar ook met een duidelijke vastberadenheid. Zijn penseelstreken draaien met een furieuze kieskeurigheid. Pierre is een artiest die zijn kunst doordrenkt met de fijngevoeligheid van een balletdanser.

Aldus een kunstcriticus, sprekend in 1964 over Pierre Brassau, de nieuwste sensatie op een kunsttentoonstelling in het Zweedse Göteborg. Over het algemeen waren zijn collega’s het roerend met hem eens. Ook zij vonden dat het werk van Brassau met kop en schouders boven de anderen ge-exposeerden uit stak.

Eén criticus vond het werk echter helemaal niets. Deze expert beweerde dat de doeken zelfs door een aap geschilderd hadden kunnen zijn.

Over smaak valt niet te twisten, over feiten echter wel. Zeker hier bij Trivipedia, waar we een broertje dood hebben aan feitenvrije meningen. Tenzij het ons uitkomt uiteraard.

De waarheid over de schilderijen van Pierre Brassau

Feit is dat voornoemde criticus gewoon 100% gelijk had. De 4 werken van Pierre Brassau waren inderdaad door een aap, in dit geval een chimpansee, geschilderd. Pierre Brassau was namelijk de artiestennaam van Peter, een 5 jaar oude chimpansee uit de lokale dierentuin, de Boras Zoo. Als je dat met een Frans accent aan elkaar uitspreekt dan krijg je inderdaad iets wat lijkt op Brassau.

De journalist Åke Axelsson had, bij wijze van stunt, Peter doeken en schildergerei gegeven. Na enkele mislukte pogingen, waarbij Peter de verf opat, in plaats van voor schilderijen te gebruiken (vooral kobaltblauw bleek erg lekker), kreeg hij toch de smaak van het schilderen te pakken. Nadat Peter een flink aantal schilderijen had gemaakt, koos Axelsson de vier beste uit en regelde dat deze op de tentoonstelling werden vertoond.  

Toen eenmaal uitkwam dat Brassau een chimpansee was, bleef de enthousiaste criticus bij zijn oordeel dat Brassau duidelijk de beste werken van de tentoonstelling had gemaakt. Ongetwijfeld tot chagrijn van de overige schilders wiens werken werden tentoongesteld…

Hij verkeerde daarbij overigens niet in slecht gezelschap. In 2005 werd het experiment herhaald in Moritzburg in Duitsland. Daar schilderde Banghi, een 31-jarige vrouwelijke chimpansee, een aantal schilderijen. Katja Schneider, de directrice van het lokale staatsmuseum, zag de werken van Banghi aan voor werk van Ernst Wilhelm Nay, een van de belangrijkste naoorlogse Duitse schilders. Toen ze werd geconfronteerd met de waarheid reageerde ze dat ze ook wel vond dat het leek alsof Nay nogal haast had gehad tijdens het schilderen.

Categories
Geschiedenis

Hoe Huskissons dood de spoorweg populariseerde

Op 15 september 1830 opende de eerste treinlijn tussen 2 grote steden: de Liverpool-Manchester lijn, die nog steeds bestaat.

Op de openingsdag reden er verschillende treinen op parallelspoor van Liverpool naar Manchester. Aan boord van een van de treinen zat de toenmalige Britse premier, de hertog van Wellington. De andere treinen zaten vol met hoogwaardigheidsbekleders, waaronder William Huskisson, de voormalige minister van oorlog en koloniën.

Huskisson was niet lang daarvoor uit de regering gestapt wegens een conflict met Wellington, maar had hier waarschijnlijk spijt van en probeerde tijdens de rit in contact te komen met Wellington.

Halverwege stopten de treinen één voor één bij een station om water in te nemen. Huskisson zag zijn kans schoon en verliet, tegen het advies van het trein personeel in, zijn trein, om naar het rijtuig van Wellington te gaan. Daar zou hij een praatje te maken om te kijken of er binnenkort misschien een nieuwe ministerspost vrij zou komen. Waarschijnlijk ging dit vrij goed want Huskisson ging zo op in het gesprek dat hij niet doorhad dat een van de andere locomotieven rap naderde, terwijl hij op de rails stond te keuvelen.

Het eerste treinongeval met dodelijke afloop

Toen hij eindelijk doorkreeg dat hij niet zo handig stond, raakte Huskisson in paniek en probeerde hij het rijtuig van Wellington in te stappen. Toen hij de deur van het rijtuig echter probeerde te openen zwaaide de deur open, zodat Huskisson aan de open deur hing in het pad van de aanstormende trein.

Huskisson werd seconden later gegrepen door de trein en verloor hierbij een groot deel van zijn been. Nog dezelfde avond overleed hij en staat sindsdien bekend als het eerste dodelijke slachtoffer van een trein.

Doordat Huskisson een bekend politicus was schreven veel kranten over zijn begrafenis en kwam een groot deel van de wereld er zo achter dat er een nieuw vervoermiddel was, wat het personenvervoer enorm zou veranderen. Zo droeg zijn dood bij aan de verspreiding van de spoorwegen. Toen de Duitse spoorwegen 100 jaar later de expressionistische film Das Stahltier financierden, over het begin van de spoorwegen, ging een van de delen dan ook over de dood van Huskisson.

Categories
Geschiedenis

Henk Sneevliet, de onbekende communist

Henk, met baard, zit gezellig naast Lenin

De jonge jaren

Henk Sneevliet is tegenwoordig in Amsterdam bekend van de straat en metrohalte die naar hem genoemd zijn. Er zijn echter maar weinig mensen van op de hoogte dat Sneevliet een zeer vooraanstaand, internationaal communist was.

Geboren in 1883 in bittere armoe, kwam hij begin 20ste eeuw terecht bij de Nederlandse spoorwegen. Daar kwam hij in aanraking met de ideeën van Karl Marx, waar hij duidelijk van gecharmeerd raakte. In 1903 was Sneevliet dan ook betrokken bij de grote spoorwegstaking.

Deze staking had tot doel om te voorkomen dat overheidspersoneel niet meer mocht staken, waar 2 spoedwetten voor zouden zorgen. Het leger werd vervolgens ingezet om de staking te breken en de wetten werden aangenomen. Tot 1980 was het dan ook wettelijk verboden voor spoorwegpersoneel om te staken. Niet alleen de wetten werden aangenomen, maar ook enkele duizenden spoorwerkers werden ontslagen. De grote staking had dan ook precies niets opgeleverd.

Internationale omzwervingen

Alhoewel de staking tot niets had geleid, kreeg Sneevliet toch de smaak te pakken en vertrok hij naar Indonesië om daar de lokale communistische partij op te richten. Naast zijn communistische denkbeelden maakte Sneevliet zich ook sterk voor Indische onafhankelijkheid. De koloniale autoriteiten zaten daar uiteraard niet op te wachten. In 1918 werd hij dan ook Nederlandsch Indië uitgezet.

Inmiddels had zich in Rusland de Bolsjewistische revolutie voltrokken. Lenin verzocht Sneevliet of hij met z’n Aziatische ervaring niet kon helpen om het communisme naar China te brengen. Zo gezegd zo gedaan en als afgezant van het internationale communisme was Sneevliet dan ook aanwezig in een huis in Shanghai toen daar de Chinese communistische partij werd opgericht. Een van de 12 andere aanwezigen was Mao Zedong, toen nog een jonge idealistische communist, later een uiterst succesvol dictator.

Terug in Nederland

Na zijn terugkomst in Nederland en de machtsovername in de Sovjet-Unie door Stalin, koos Sneevliet voor Stalins rivaal Trotski en keerde zich dus af van de Sovjets, die hij als imperialistisch beschouwde. Op zich had Sneevliet daar trouwens best een punt, gezien de latere opdeling van Polen, de aanval op Finland en de annexatie van delen van Roemenië.

In Nederland richtte Sneevliet een eigen communistische partij(tje) op en werd daarvoor ook in de tweede kamer gekozen. Terwijl hij verkozen werd, zat hij nog wel in de gevangenis wegens steun aan een muiterij op het oorlogsschip De Zeven Provinciën in Nederlands Indië.

Deze muiterij was uitgebroken omdat de regering had besloten opeenvolgende salarisverlagingen door te voeren voor de bemanning. Toen in eerste instantie zowel de Europese, als inlandse bemanning woedend reageerden, werd de salarisverlaging teruggedraaid. De Zeven Provinciën vertrok daarop op patrouille. Eenmaal op open zee kwam alsnog het bericht binnen dat de salarisverlaging wel degelijk werd doorgevoerd. Hierop brak er alsnog muiterij uit. De muiters namen het schip over en zetten koers richting Soerabaja om daar te onderhandelen met de plaatselijke commandant. Zover kwam het echter niet.

De 5e dag van de muiterij werd De Zeven Provinciën ingehaald door een eskader van verschillende oorlogsschepen, vergezeld door onderzeeërs en vliegtuigen. Toen de muiters per telegram gewaarschuwd werden dat ze zich over moesten geven stuurden ze terug dat ze niet gehinderd wensten te worden en naar Soerabaja zouden opstomen Het schip werd tien minuten later gebombardeerd door een van de vliegtuigen. Hierbij kwamen 23 man om inclusief de leider van de muiterij.

In Nederland juichte Sneevliet deze muiterij toe in een manifest waarvoor hij dus de bak in draaide. Overigens zond de VPRO een programma over de muiterij uit in de jaren 50, waarbij bleek dat half Nederland nog steeds niets van dit voorval wilde weten. De programmamaker had enkele van de muiters weten te interviewen en bekocht dit met een uitsluiting als programmamaker van 2 jaar.

Spanje en ‘t verzet

Eenmaal uit de gevangenis vertrok Sneevliet richting Spanje waar inmiddels een burgeroorlog was uitgebroken tussen Franco en verschillende linkse milities. Hij sprak op de radio voor de POUM, de partij van de Trotskisten, waar ook George Orwell zich bij had aangesloten. Dit leverde Sneevliet ruzie op met Trotski, die vreemd genoeg niets van de Trotskisten moest hebben. Gezien hij nog steeds in de tweede kamer zat voor z’n eigen partij, keerde Sneevliet terug naar Nederland en nam hij verder niet deel aan de Spaanse burgeroorlog.

Toen in 1940 de Duitsers Nederland binnenvielen dook Henk Sneevliet ogenblikkelijk onder en werd actief voor het verzet. Dat kostte hem in 1942 zijn leven toen hij werd opgepakt met 7 anderen. Hij werd vervolgens gefusilleerd door de Duitsers. Zijn verzetswerk heeft hem uiteindelijk een straat opgeleverd inclusief metrohalte.

In China is Sneevliet een bekender figuur dan hier en zijn biografie is dan ook in het Chinees verschenen. Bovendien is hij te bewonderen in musea over de communistische partij en zelfs op een Chinees bankbiljet.

Categories
Geschiedenis

Het eikenbos van de Zweedse Marine

illustration of oaktrees
DIt bos, maar dan met eiken, en zonder zon Photo by christian buehner on Unsplash

Wij Nederlanders houden van klagen. Over de overheid en politiek bijvoorbeeld. Waarom zijn ze toen ze gas ontdekten bij Slochteren bijvoorbeeld niet een enorm beleggingsfonds met de opbrengsten gestart? Dan waren we nu allemaal rijk en hadden we een gratis Tesla van de overheid voor de deur staan.

Dat is natuurlijk achteraf makkelijk praten. Het is voor politici namelijk best moeilijk om voor de echt lange termijn te plannen. Dan moeten ze ze zich namelijk afsluiten voor de waan van de dag en een consistente toekomstvisie vormen. Trivipedia heeft zelf ook geen idee waar we over 30 jaar mee bezig zijn.

Eerlijkheid gebiedt ons te zeggen dat met de Deltawerken en de Afsluitdijk er in Nederland ook echt wel projecten zijn voltooid die tientallen jaren van te voren gepland zijn. Dat er soms een watersnoodramp voor nodig is vergeten we dan even.

Zweedse toekomstplannen

Bovendien loont het ook niet altijd om zo ver in de toekomst te plannen. Daar kwam Zweden in de jaren 70 van de vorige eeuw pijnlijk achter.
In 1830 besloot de Zweedse marine namelijk met een vooruitziende blik om op een eiland in een meer een bos aan te leggen van maar liefst 300.000 eiken. Om ervoor te zorgen dat ze extra lang zouden worden plantten ze tussen de eiken andere boomsoorten zodat de eiken recht omhoog naar de zon zouden groeien. Zo verzekerden ze zich van extra lange eiken, waar ze weer extra lange en rechte planken van konden maken.

Een paar decennia na de Napoleontische oorlogen leek dit een prima idee. Zweden zou zo nooit afhankelijk worden van buitenlands hout voor haar oorlogsschepen. Dat het pakweg 150 jaar zou duren voordat de bomen klaar waren om gekapt te worden was geen probleem. De marine uit de toekomst zou de Zweedse plannenmakers erg dankbaar zijn voor deze prachtige grondstof voor de marine van 1980.

Waar de 19e eeuwse Zweden niet op hadden gerekend was de enorme vooruitgang qua scheepsbouw technieken die zich in de tussentijd heeft voortgedaan en waardoor al dat hout niks meer waard is voor de marine. Die zijn inmiddels overgestapt op achtereenvolgens ijzer, staal en wie weet welke materialen in de toekomst.

Toen het bos klaar was om er een zeilvloot van te maken heeft de Zweedse marine dan ook vriendelijk bedankt en aangegeven dat ze inmiddels een redelijk vertrouwen hadden in metalen scheepsrompen.

Zo zie je maar, een vooruitziende blik levert lang niet altijd wat op.